Қонунбузарликлар йўқ: Монополияга қарши курашиш қўмитаси Самарқанддаги уйларнинг таъмирланиши ҳақидаги мақолага жавоб берди

Аввалроқ 2022 йилда Самарқандда Шанхай ҳамкорлик ташкилоти саммити режалаштирилгани, унда йигирмага яқин давлат раҳбари иштирок этиши ҳақида ёзган эдик. Самарқанд шаҳридаги транспорт инфратузилмаси ва муҳандислик тармоқларини реконструкция қилиш жадал суръатларда олиб борилмоқда. Халқаро тадбирни тайёрлаш учун республика бюджетидан катта сумма – 55,0 миллион АҚШ доллари ажратилди.

Ўзбекистон Президентининг 2021 йил 23 февралдаги ПК-4999-сонли, оммага очиқ бўлмаган қарорига асосан, Самарқанднинг марказий кўчаларидаги 117 та кўп қаватли уй-жойнинг фасад ва балконларини реконструкция қилиш лойиҳасини тайёрлаш ҳамда капитал таъмирлаш ҳам ишлар рўйхатига киритилган, яъни, реконструкция ва таъмирлаш ишлари одатдагидек уй-жой мулкдорлари ёки банк кредитлари ҳисобидан эмас, балки республика бюджети ҳисобидан молиялаштирилади.

Давлат харидлари порталида 5,45 миллион долларлик шундай ишларни топишга муваффақ бўлинди. Президент қарори билан муддатлар чекланганлиги сабабли (2021 йил сентябрь ойи охиригача), очиқ тендер ўрнига энг яхши таклифларни танлашга қарор қилинди.  Бу буюртмачига (Самарқанд вилояти ҳокимлиги қошидаги инжиниринг компанияси) ўз хоҳишига кўра бир нечта етказиб берувчилардан нархни сўраш имконини беради. Гарчи бундай тартиб рақобатбардош ҳисобланса-да, биз ҳеч қандай ҳақиқий рақобатни кўрмадик. Декабрь ойида Anhor.uz таҳририяти Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ва Монополияга қарши курашиш қўмитасига сўровлар юборган эди.

Биринчи бўлимдан “Давлат харидлари тўғрисида”ги қонуннинг 74-моддаси асосида сўров Самарқанд вилояти ҳокимлиги инжиниринг компаниясига кўриб чиқиш учун юборилганлиги ҳақида жавоб берди. Жавобда, шунингдек, инжиниринг компанияси сўровни кўриб чиқиш натижасини эълон қилиши ҳақида хабар беради. Айни пайтгача таҳририят вилоят ҳокимлиги инжиниринг компаниясидан жавоб олган эмас.

Монополияга қарши қўмитада Самарқанд вилояти объектлари учун пудратчи ташкилотларни танлаш бўйича инжиниринг компанияси томонидан 2021 йил 19 апрелда вилоятдаги қурилиш ташкилотларини саралаб олиш ва танлаш бўйича таклифлар киритиш учун 01-1039-сонли таклиф хати юборилгани қайд этилди.

“Давлат харидлари тўғрисида”ги Қонуннинг (2018-йил 9-апрелдаги 472-сон) 16-моддасига мувофиқ, давлат буюртмачиси мустақил равишда ёки ихтисослаштирилган ташкилотни жалб қилган ҳолда бошланғич баҳони (иш, хизмат) белгилашга ҳақли.  Бироқ, ушбу қонун бошланғич нарх таклифи учун мезонларни белгиламайди.

Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 16 августдаги 638-сон қарори билан Монополияга қарши қўмитанинг марказлаштирилган капитал қўйилмалар ҳисобидан объектларни қуриш жараёнида нархларни белгилашни назорат қилиш ҳуқуқи бекор қилинди. Бундан ташқари, Президент қарорига (2018 йил 2 апрелдаги ПФ-5392-сон) мувофиқ Қурилиш вазирлиги Ўзбекистон Республикасида архитектура ва қурилиш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга оширувчи ваколатли давлат органи ҳисобланади.

Мақолада, кимошди савдоси ғолибларининг 66% дан ортиғи 1,0 минг доллардан кам устав капиталига эга эканлигини таъкидладик, бу пудратчи томонидан буюртмачи олдидаги мажбуриятларни бажармаган ҳолларда пулнинг қайтарилмаслиги билан боғлиқ жиддий хавфлардан далолат беради. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, агар пудратчи тўлов қобилиятини йўқотса (банкрот бўлса), у ҳолда давлат атиги 1000 долларни қайтариб олишни талаб қилиши мумкин, бу битта лотнинг ўртача қийматининг атиги 2,2 фоизини ташкил қилади.

Монополияга қарши қўмита “Давлат харидлари тўғрисида”ги қонунга (2018 йил 9 апрелдаги ЗРУ-472-сон) мувофиқ иштирокчининг устав капитали миқдори бўйича чекловлар йўқлигини маълум қилди.

Давлат буюртмачиси харид қилиш тартиб-таомили иштирокчиларига талабнома кафолат, гаров ёки қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа усуллар билан таъминланганлиги тўғрисидаги талабни тақдим этишга ҳақли, давлат хариди иштирокчиларининг аризаларини баҳолаш мезонларига товарларнинг (ишлар, хизматлар) тўлов шартлари ва кафолатлари ҳам киради. Шартнома шартларини бажаришдан келиб чиқадиган низолар Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси билан тартибга солинади.

Умумий ҳажмдаги барча буюртмаларнинг катта улуши (10,6% ёки 572,5 минг доллар) давлат улуши 100% бўлган битта корхона томонидан олинган. Ta’mirlash tiklash va xizmati ko’rsatish (ДУК)  (Ўзбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлигининг Самарқанд вилояти бошқармасига бўйсунади).

Монополияга қарши қўмита “Давлат харидлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунида (2018 йил 9 апрелдаги ЎРҚ-472-сон) давлат корхоналарининг давлат харидлари жараёнида иштирок этишини чеклаш бўйича талаблар белгиланмаганини таъкидлади. Манфаатлар тўқнашуви ва аффилланганлик мавжудлиги бундан мустасно.

Шу билан бирга, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 7-июлдаги ПФ-6019-сон қарорида давлат буюртмачиси билан манфаатлар тўқнашуви мавжуд бўлган тадбиркорлик субъекти давлат харидини танлаш ёки энг яхши таклиф ёки бевосита музокараларда иштирок этиш ҳуқуқига эга эмаслиги белгилаб қўйилган.

[…] Ўзбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлигининг “Таъмирлаш-тиклаш хизмати” ДУКнинг мазкур жараёнда иштирок этиши рақобат тўғрисидаги қонунга зид эмас.

Биз қабул қилинган буюртмаларнинг умумий ҳажми бўйича устав капитали 600 АҚШ долларидан (эквивалентида) кам бўлган “UZ PRO BUILDING” масъулияти чекланган жамияти иккинчи ғолиб бўлганини ҳам таъкидлаган эдик. “Давлат харидлари тўғрисида”ги Қонуннинг 36-моддасида солиқлар ва йиғимлар бўйича қарзнинг йўқлиги тендер савдоларида иштирок этишга рухсат беришнинг зарурий шарти сифатида белгиланган.

Ўзбекистон Республикасининг “Давлат харидлари тўғрисида”ги қонунида иштирокчиларнинг солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни тўлаш бўйича қарзи йўқлиги мезони белгиланган бўлиб, ушбу мезон харид тартиб-таомилларида иштирок этишни тақиқламайди, дейилади Монополияга қарши қўмита хабарида.

Самарқанд вилояти давлат солиқ бошқармасининг тегишли маълумотномасига кўра “UZ PRO BUILDING” МЧЖнинг 01.04.2021 йил ҳолатига кўра қарзи 240 155 543 миллион сўмни, 01.05.2021 йил ҳолатига 204 782 849 миллион сўмни ташкил этган, 23.12.2021 йил ҳолатига кўра муддати ўтган қарзлар йўқ.