Тошкентда Go Viral-2023 Марказий Осиё фестивали бошланди

17-18 март кунлари Тошкентда еттинчи Go Viral Марказий Осиё фестивали бўлиб ўтди. Бу жорий йилда Марказий Осиёнинг барча мамлакатларида ўтказиладиган фестиваллар сериясининг биринчисидир.

АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Жонатан Хеник Go Viral фестивалининг очилиш маросимида. Фотосурат CABAR.asia

Фестиваль икки кун давомида ўзаро тажриба алмашиш, янги нарсаларни ўрганиш, бир-бирлари билан танишиш ва мулоқот қилиш ҳамда амалий ишлар билан шуғулланган тадбир иштирокчилари билан оммавий ахборот воситалари, бизнес, маданият ва ахборот технологиялари мутахассисларини бирлаштирди.

Фестивалнинг 150 дан ортиқ иштирокчиси Ўзбекистон ва Қозоғистоннинг етакчи мутахассислари томонидан маърузалар, маҳорат дарслари ва амалий машғулотларда қатнашиш имконига эга бўлди.

Фестивални Go Viral  фестивалининг Ўзбекистондаги амбассадори Элина Абдуллаева ва АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Жонатан Хеник очиб беришди.

Улар фестивалнинг асосий мақсадлари ҳақида сўз юритдилар, шунингдек, Go Viral фестивали майдонида пайдо бўладиган тажриба алмашиш, ғояларни яратиш ва амалга оширишда ушбу тадбирда таклиф этилган ҳар бир меҳмон иштирок этиши муҳимлигини таъкидладилар.

“Бир неча йил олдин Go Viral лойиҳаси ҳақида эшитган эдим. Бу Марказий Осиёнинг турли ҳудудларидаги одамларга мулоқот қилиш, ўзаро фикр алмашиш имконини бераётгани жуда яхши. Мен эса Go Viral фестивалининг келажакдаги режаларидан илҳомланаман. Шу икки кунни унумли ўтказишингизни тилайман”, — дейди Жонатан Хеник.

Амбассадор Элина Абдуллаева ҳам фестиваль иштирокчиларига табрик сўзи билан мурожаат қилди.

Амбассадор Элина Абдуллаева. Фотосурат CABAR.asia

“Go Viral анъанавий равишда тўртта секторга эътибор қаратади: бизнес, медиа, маданият ва технология. Бу йил биз нафақат анъанавий тармоқлар, балки турли соҳалар – маданият ва технология, медиа ва бизнес чорраҳасида жойлашган мавзуларга ҳам мурожаат қилишга қарор қилдик, чунки айнан турли соҳалар ва билимлар симбиозида янги ғоялар туғилади. Шунинг учун мен иштирокчиларга мулоқот қилишни, ўз ғоялари ва фикрларини баҳам кўришни ва ҳамкорлик қилишни тавсия қиламан. Ва, албатта, сизни Тошкентдаги энг йирик Go Viral тадбирининг бир қисми бўлганингиз билан табриклайман”, — деди у. 

Расмий қисмдан сўнг иштирокчилар ўзлари танлаган секциялар залларига бориб, у ерда маърузаларни тинглаш ва маърузачилар билан биргаликда янги билимларини амалиётда қўллаш имкониятига эга бўлдилар.

Залларга Ўзбекистон шаҳарлари – «Бухоро», «Тошкент» ва «Самарқанд» номлари берилгани ажойиб дамлардан бири бўлди. Ҳар куни бу залларда муҳит ва маърузачилар ўзгариб турди.

Биринчи куни «Самарқанд» залида “Ўзбек фильмларидаги аёл образлари (Female characters in Uzbek movies)” мавзусида семинар бўлиб ўтди, унда маърузачи Камила Абдуллаева ўзбек киносидаги аёл образлари ҳақида гапирди.

Унинг таъкидлашича, бу жуда мунозарали мавзу ва бу ҳақда гапириш жуда муҳим. Чунки мамлакатда содир бўлган тарихий воқеалар, давлат тўнтариши, тузум ўзгариши кабилар аёл образлари орқали намоён бўлади.

Камила Абдуллаева. Фотосурат CABAR.asia

“Бундай пайтларда аёллар нафақат ислоҳотлар қуролига, балки объектига ҳам айлангани жуда муҳим. Ўзбек киносида аёл образлари шахсий нарсага келиш қийин бўлган, биринчи марта уларнинг шахсий ҳис-туйғулари, эмоциялари ва ҳоказолар кўриб чиқила бошланган эди”, – дейди у.

Семинар сўнгида Камила Абдуллаева ўз таассуротлари билан ўртоқлашар экан, тадбир туфайли ўзбек киносида аёл нигоҳи мавзусига қизиқувчиларнинг юзини илк бор кўрганини таъкидлади.

“Кўряпманки, бу менинг тенгдошларим ва ёшлар. Уларнинг барчаси ушбу мавзуга қизиқиш билдирмоқда ва менимча, бундай воқеа содир бўлганлиги жуда яхши. Чунки Тошкентдаги бундай тадбирда илгари қатнашмаганман. Бу эса умид бахш этади”, – дейди Камила Абдуллаева.

“Шахсий бренд” нинг ўзига хос хусусиятлари омма орасидан ажралиб туришга ёрдам беради

Катта залда мустақил PR-Adviser ва Ўзбекистонда биринчи PR мактабини очган тадбиркор Мадина Рўзматова томонидан ўтказилган “Шахсий бренд” воркшопи катта қизиқиш уйғотди.

Мадина Рузматова. Фотосурат  CABAR.asia

“Шахсий бренд – бу жамиятдаги шахснинг ҳажмли қиёфаси бўлиб, унинг ташқи кўриниши ва ўзини ўзи кўрсатиши, маълум қадриятларни сўз ва ҳаракатлар орқали етказишидан иборат нарса, Инстаграм эса ўзини кўрсатиш учун платформа, ресурсдир”, – деди у.

Воркшоп давомида у “Шахсий бренд” интерактив бизнес ўйинини ўтказди, унда у иштирокчиларни Инстаграмда ўзлари ҳақида ёзиш учун иштирокчиларни яратишга таклиф қилди, уларга ўзлари ҳақидаги маълумотларни тақдим этишнинг турли хусусиятлари ва усулларига эътибор беришни ўргатди.

“Биринчи вазифа исмингизни Google орқали қидириш ва Google сиз ҳақингизда нима деяётганини кўриш эди – натижа жуда қизиқарли ва ҳатто кутилмаган бўлди! Кейинги вазифа ўзингиз ҳақингизда 3 та қизиқарли факт ёзиш эди. Ҳар бир инсон яхши иш қилди ва, албатта, фактларнинг 90% ўзини “муваффақиятли муваффақият” сифатида кўрсатди. Биз ўзимизни энг яхши тарзда кўрсатишга одатланганмиз, гўё биз мукаммалликнинг ўзи тимсолимиз. Аммо биз ҳам заиф томонларимизни кўрсатсак, аудиториянинг бизга бўлган ишончи ортади ва эҳтимол кимдир сизда ўзини танийди. Сизнинг заиф томонларингиз ҳам сизнинг хусусиятларингиз бўлиши мумкин, у омма орасидан ажралиб туришга имкон беради. Биз эса жамият томонидан қораланишдан қўрқмаслигимизни тасаввур қилиб, ўзимиз ҳақимизда 3 та фактни қайта ёздик ва залда энг кутилмаган фактлар янгради. Ва кейин, энг қизиқарлиси: Инстаграмни очиш ва био тавсифида ушбу учта фактни ёзиш бўлди. Бундан ташқари, скриншот олинли ва у сторисга қўйилди. Бу даҳшатли туюлади, лекин айнан шу машқ менга кўпроқ ишонч бағишлади. Менинг учта фактимни эса бу ерда @zziynatt ўқишингиз мумкин”, — деб ўз таассуротлари билан ўртоқлашади воркшоп иштирокчиларидан бири.

“Трендларга амал қилиш ва ностандарт ечимлар билан бозорни забт этиш муҳим”

Иштирокчилар амалий тарзда ишлашга муваффақ бўлган маърузачилардан бири қозоғистонлик 3D CG-дизайнер ва рассом Жанар Абраева бўлди. У IT ва маданият кесишган соҳада ўзининг ривожланиш тажрибаси, шунингдек, беш йил ичида Adidas, Nike, Vogue, GQ каби йирик жаҳон брендлари билан ишлай олгани ҳақида гапирди.

Жанар Абраева. Фотосурат  CABAR.asia

Маърузачи ўз карьерасидаги ўсиш карантин даврида содир бўлганини ва жуда тез бўлганини таъкидлади, бунга ўзи ҳам қийинчилик билан ишонган.

“Карантин пайтида мен виртуал графика соҳасига тўлиқ шўнғишни бошладим ва қозоғистонлик дизайнерлар билан ҳамкорликда қўшма коллекциялар яратишда давом этдим. Агар ишингизни қаердан бошлашни билмасангиз, ҳар доим ўзингиздан бошланг. Агар сизда кўрсатадиган ва айтадиган нарсангиз бўлса, уни ижтимоий тармоқларда баҳам кўринг. Чунки барча мижозларим мени Инстаграм орқали топди. Мен аватарларни яратаётганимда Форбсга кирдим. Агар обуначим менга шундай саҳифани юборганида, мен буни сохта деб ўйлаган бўлардим”, — дейди Абраева.

У ижодий ва дижитал касб эгалари учун тенденцияларни кузатиш ва ностандарт ечимлар билан бозорни эгаллаш қобилияти муҳимлигини таъкидлади.

Жанар ўз нутқи давомида Инстаграм учун AR-ниқоблар қандай яратилишини кўргазмали тарзда кўрсатди, улар оммалашган бўлиб, энди нафақат муаллифлар, балки брендлар учун ҳам ўзини намоён қилиш усули ҳисобланади. У фестиваль мавзусини ўзида акс эттирувчи ниқобни яратди ва маъруза иштирокчиларининг барча саволларига жавоб берди.

Ижодкорлик иқтисодиёти. Қандай қилиб муаллифлар ўз ғоялари орқали пул ишлайди ва ижодкорлик бизнесга қандай ёрдам беради

Ўзбекистоннинг йирик молиявий технологияси ҳисобланган Payme компаниясининг маркетинг бўйича директори Нодира Шерматова маркетингда креатив ғояларнинг аҳамияти, шунингдек, ғояларни ишлаб чиқиш ва уларни бизнес соҳасида тўғри тақдим эта олиш қобилияти ҳақида гапирди.

Нодира Шерматова. Фотосурат  CABAR.asia

Маърузанинг биринчи, назарий қисмида машҳур санъат объектлари мисолида иштирокчилар улардаги ижод улушларини таҳлил қилдилар, шунингдек, ижодкорлик тушунчасига таъриф бердилар.

“Креатив бу муаммони илгари ҳеч ким қилмаган тарзда ҳал қилишдир. Шунингдек, инсон ўзининг иқтидори, молиявий аҳволи ва у қандай муҳитда бўлишидан қатъи назар, буни қила олади”, – деб ҳисоблайди маърузачи.

Иккинчи, амалий қисмда иштирокчилар уч гуруҳга бўлиниб, муаммоларни ўйлаб топиш  ҳамда йирик жаҳон ва маҳаллий брендлар учун уларнинг ечимларини ишлаб чиқиш билан танишдилар. Иштирокчилар томонидан ўйлаб топилган муаммоларни ҳал қилиш учун 21 та ғояни ишлаб чиқиш мажбурий вазифа эди. Уларнинг ҳар бирини иштирокчилар маърузачи билан биргаликда таҳлил ва муҳокама қилиш имконига эга бўлди. Нодира Шерматова йирик ўзбек брендларининг эгаларига энг яхшиларини тақдим этишни таклиф қилди.

Танқидий фикрлаш: интернет сизни алдашига йўл қўймаслик учун нима қилиш керак

Оммавий ахборот воситалари соҳасидаги маҳорат дарсида Hook.report нашрининг асосчиси Дарина Солод билан биргаликда сохта янгиликлар таҳлил қилинди.

Иштирокчилар мисоллар ёрдамида бир нечта фейк янгиликлар аккаунтларини таҳлил қилишди. У давлат идораларининг ҳақиқий саҳифаларини сохта саҳифалардан қандай ажратиш мумкинлигини кўрсатди. Шунингдек, у матн ва медиа контентнинг ҳақиқийлигини текширишингиз мумкин бўлган манбаларга ҳаволалар берди.

Дарина Солод. Фотосурат CABAR.asia

“Сохта нарсаларга ишонишнинг муҳим омили шундаки, биз ўйлашга эринамиз. Агар кимдир сизнинг ҳис-туйғуларингизни бошқаришга ва бостиришга ҳаракат қилаётганини кўрсангиз, бу кимдир сиздан пул ишлашни хоҳлаётганини кўрсатади. Бу сизнинг пулингиз, фикрингиз, таъсирингиз ва бошқалар. Одамларга бундай қилишига йўл қўйманг”, — дейди Дарина Солод.

Унинг сўзларига кўра, фойдаланувчилар кўпинча ўзларининг дўстлари, қариндошлари ва ҳамкасбларини алдашаётганини англамайдилар.

“Кўпинча бизни бирор нарса билан ҳайратда қолдирадиган янгиликларни ўқиганимизда, биз буни дўстларимизга ёки ота-оналаримизга юборамиз, чунки биз улар бу ҳақда хабардор бўлиши жуда муҳим деб ҳисоблаймиз. Бироқ, биз ушбу хабарни юборганимизда, биз ишонган янгилик сохта бўлиши мумкин деб ўйламаймиз ва энди дўстларимизни ҳам унга ишонтирамиз “, – дейди у.

У иштирокчиларни танқидий фикрлашни ривожлантиришга чақирди, бу кўпинча сохта нарсаларга ишонмасликка, шунингдек, ҳар қандай янгиликларга нисбатан мувозанатли позицияга эга бўлишга ёрдам беради. Даринанинг сўзларига кўра, ҳақиқий позиция ўртада бўлиши мумкин.

Маҳорат дарсидан сўнг Дарина ўз таассуротлари билан ўртоқлашди:

“Менга аудитория жуда ёқди. Мен биринчи одамлар олдида чиқиш қилаётганим йўқ, мен ҳар доим одамлар қизиқиш билдирганида ва улар ниманидир ўрганишни ва ниманидир тушунишни хоҳлашлари учун келганини ҳам, одамлар фақат расмиятчилик учун, ўга ерда шунчаки ўтириш учун келганларида ҳам буни тушунаман. Аудитория жуда жонли бўлди, саволлар беришди ва маҳорат дарсида жуда фаол иштирок этишди. Чин дилдан умид қиламанки, улар ҳам танқидий фикрлашнинг кичик усталарига айланадилар, кўпроқ ўқий бошлайдилар ҳамда бу маҳоратни ўзларида ривожлантириб, оммага етказадилар”, – дейди Дарина Солод.

Ўзбек тилини оммалаштириш: таржима борасидаги қийинчиликлар

Фестиваль иштирокчилари тинглашлари мумкин бўлган яна бир маъруза ўзбек тили ва унинг тарғиботига бағишланди. Уни таржимон ва шоир Суҳбат Афлатуний тақдим этди. Маърузачи ўзбек муаллифларини таржима қилишдаги қийинчилик ва муаммолар ҳақида гапирди.

Суҳбат Афлатуний. Фотосурат  CABAR.asia

“Совет даврида айрим замонавий ўзбек ёзувчиларининг (Ойбек, Қодирий ва бошқалар) асарлари рус тилига, айрим ҳолларда эса чет тилларига (одатда рус тилидан) таржима қилинган. 1990 йилларнинг бошидан замонавий ўзбек адабиётини таржима қилиш жараёнини давлат идоралари томонидан қўллаб-қувватланиши тўхтади ва муаллиф ва таржимонларнинг фақат индивидуал ташаббусига айланди”, — деди Суҳбат Афлатуний.

Маърузачи замонавий маҳаллий муаллифларнинг асарлари рус ёки инглиз тилларига таржима қилиниши тобора камайиб бораётганини таъкидлади.

“2000 йилларнинг ўрталаридан бошлаб китоблари инглиз ва бошқа Европа тилларига таржима қилинган ягона ўзбек муаллифи Ҳамид Исмоиловдир. У ўзининг «Темирйўл» асари 2006 йилда таниқли инглиз шоири ва таржимони Роберт Чандлер томонидан таржима қилинганидан сўнг машҳур бўлди”, — дейди у.

Эндиликда, маърузачининг фикрича, ўзбек тилини оммалаштириш, унга эътибор қаратиш муҳим. Шунингдек, жаҳон ҳамжамиятига маълум бўлган ва Ўзбекистон билан боғлиқ бўлган соҳаларни аниқ ажратиб кўрсатиш ва уларни ривожлантириш керак.

Ўзбек шеърияти: медиа зонасида очиқ микрофон

Бу ерда “Очиқ микрофон”жараёнида ўз шеърлари билан ўзбек тилида чиқиш қилмоқчи бўлган иштирокчилар рўйхатдан ўтди, воркшопнинг ўзи нафақат шеърият, балки адабий ўзбек тилини оммалаштиришга ҳам бағишланди. Уни Мўътабар Хушвақтова олиб борди.

Мўътабар Хушвақтова. Фотосурат CABAR.asia

Иштирокчилар бирин-кетин ўз шеърларини ўқиб берди. Чиқишлардан сўнг ўқилган барча мисралар залда ўтирган иштирокчилар томонидан таҳлил қилиниб, муҳокама қилинди.

Башорат Отажонова исмли қиз ўзининг «Аёл» шеъри билан баъзан аёл эканлигидан хижолат тортадиган аёлларнинг қийинчиликлари ҳақида сўзлаб берди. Унинг шеъри иштирокчиларга жуда таъсир қилди.

Моҳира Эшпўлатова исмли яна бир қиз марҳум бувиси билан бўлган муносабати, яқинларингиз билан кеч бўлмасдан муносабатларни ўрнатиш қанчалик муҳимлиги ҳақида гапирди. Тингловчилар Моҳиранинг ижросини жуда ҳаяжонли кутиб олишди.

Воркшопдан сўнг модератор Мўътабар Хушвақтова ўз фикрлари билан ўртоқлашди:

“Бу жуда ҳиссиётларга бой бўлди. Барча иштирокчилар жуда истеъдодли. Мен бундай ҳис-туйғулар кўламини кутмаган эдим. Мен ҳозир олдингизга чиқдим ва ҳали ҳам ҳаяжондаман, ҳатто йиғладим. Мен бу ерга келганимда бу шунчаки очиқ микрофон деб ўйлагандим, лекин бу жуда илҳомлантирувчи бўлиб чиқди. Шундай дўстона муҳит бор эди, ҳамма бир-бирини қўллаб-қувватлади, ҳурмат қилди. Улар учун бу жуда яхши тажриба. Умид қиламанки, бундай тадбирлар кўпроқ бўлади”, — деди у.

Яна бир иштирокчи Камила Бенятова Go Viral фестивали ҳақидаги таассуротлари билан ўртоқлашди.

“Фестиваль менга жуда ёқди. Биринчи ва иккинчи кунлар жуда қизиқарли ўтди. Шунингдек, шахсий брендинг бўйича жуда қизиқарли маҳорат дарси бўлиб ўтди. Биргина муаммо шундаки, “Ўзбек киносида аёл образлари” ва “Шахсий бренд” маърузаси бир вақтда бўлиб, иккаласи ҳам менга қизиқ эди. Мен биринчисига ҳам, иккинчисига ҳам бормоқчи эдим. Натижада мен бир маҳорат дарсининг ярмини, яна ярмида иккинчисида ўтирдим. Яна кўп қизиқарли нарсалар бўлди. Қизиғи шундаки, биз бошқа одамлар билан учрашдик. Масалан, Тожикистондан келган Шарофат билан танишдим, у ҳам режиссёр. Аёл режиссёрлар билан кўпроқ танишиб, сиз ёлғиз эмаслигингизни, бу жуда зўр, бу соҳадаги “бўш жой” учун курашаётган бир ўзингиз эмаслигини тушунасиз”, деди у.

Тошкентдаги Go Viral фестивалининг волонтёрлари. Фотосурат CABAR.asia

Тошкент эстафетани 28-29 апрель кунлари фестиваль бўлиб ўтадиган Қирғизистоннинг Ўш шаҳрига топширди. Кейин эса у Душанбе, Астана ва Ашхободда бўлиб ўтади.

Go Viral лойиҳаси IWPR томонидан амалга оширилмоқда ва АҚШ Давлат департаментининг гранти ҳисобидан молиялаштирилади.