«Ўзбекистон бўйлаб саёҳат қилинг» – мамлакатда туризм соҳаси қандай ривожланмоқда

Ўзбекистонда туризм фаол ривожланмоқда. “Янги Ўзбекистонни 2022-2026-йилларда ривожлантириш стратегияси”да “Ўзбекистон бўйлаб саёҳат” дастурини амалга ошириш доирасида маҳаллий сайёҳлар сони 12 миллионга, чет эллик сайёҳлар сони эса 9 миллионга етиши кўзда тутилган. Шунингдек, 2023 йилда мамлакатга Россиядан 1 миллионга яқин сайёҳ келиши кутилмоқда. Ўтган 2022 йилнинг ўзида уларнинг сони 560 мингдан ошган. Ўзбекистон Бош вазири Абдулла Орипов 2022-йил декабрь ойида россиялик ҳамкасби Миҳаил Мишустин билан бўлиб ўтган учрашувда ҳам икки давлат ўртасидаги муносабатларда туризм соҳасининг катта салоҳияти қайд этилган эди.

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев 2022 йилги туризм масалаларига бағишланган йиғилишда “Сайёҳларни жалб қилиш учун тарихий обидалар ва диққатга сазовор жойларнинг мавжудлиги етарли эмас, меҳмонхоналар, музейлар, транспорт, йўллар, озиқ-овқат шохобчалари ва сифатли хизмат кўрсатиш зарур”, деб таъкидлаган.

Фото: Anhor.uz

Биргина ўтган йилнинг ўзида давлат томонидан соҳани ривожлантиришга 29,4 миллиард сўм, жумладан маданий мерос объектларини ободонлаштиришга 117,3 миллиард сўм, музейларни қўллаб-қувватлашга 43 миллиард сўм, туризм соҳасидаги таълим муассасаларига 73,1 миллиард сўм ажратилди. Собиқ Ўзбекистон туризми ва маданий мерос вазири Азиз Абдуҳакимов (Озодбек Назарбеков бу лавозимга 2022-йил охирида келган) алоҳида таъкидлаганидек, маҳаллий сайёҳлар учун бир қатор имтиёзлар кутилмоқда – масалан, республика бўйлаб туристик йўлланмаларни харид қилишда 50% гача чегирмалар бўлиши мумкин.

Хорижий сайёҳлар, жумладан, Россиядан келаётган сайёҳлар оқими ҳам ортиб бормоқда. Азиз Абдуҳакимов ва Россия Бош вазири ўринбосари Дмитрий Чернишенко ўтган йили сайёҳлар оқимини ошириш режасини имзолаган эди. Ҳужжатда турли йўналишлар – экстремал, фестивал, тиббий, гастрономик туризм бўйича янги йўналишлар яратиш, шунингдек, Россия ва Ўзбекистонда Туризм йилини ўтказиш ҳамда “Буюк ипак йўли” трансчегаравий сайёҳлик йўналишини йўлга қўйиш назарда тутилган.

Фото: Бобур Каримов/ Anhor.uz

Фото: Бобур Каримов/ Anhor.uz

2022 йил давомида мамлакатлар ўртасида туризм соҳасида ҳамкорлик фақат ривожланиб борди – Ростуризм (2022 йил охирида бўлимнинг вазифалари Россия Федерациясининг Иқтисодий ривожланиш вазирлигига ўтказилди) саёҳатчилар учун қизиқарли одатдагидай бўлмаган, ҳам таътил, ҳам дам олиш кунлари учун мос келадиган таклифларни ярата олган ва Ўзбекистон билан алоқаларни йўлга қўйишга муваффақ бўлган операторларни рағбатлантирди.

Санкциялар босими туфайли Россияда туризм саноати жуда ўзгарди – мамлакатнинг кўплаб аҳолиси учун ностандарт йўналишлар, айниқса МДҲнинг энг яқин давлатларига талаб ортган. Коронавирус чекловлари олиб ташланганидан сўнг тўғридан-тўғри рейслар тез йўлга қўйилгани, шунингдек, мамлакатимизда Россиянинг “МИР” тўлов карталари қабул қилинаётганлиги туфайли Ўзбекистон россиялик сайёҳлар орасида машҳур.

Фото: Бобур Каримов/ Anhor.uz

Кичик туристик шаҳарлар ассоциацияси директори Константин Анучин россияликлар учун янги сайёҳлик йўналишини қуйидагича таърифлади: “Ҳозирги кунда муқобил вариантлар унчалик кўп бўлмаганлиги сабабли энди Ўзбекистон  россияликлар учун янада оммабоп давлатга айланади. Айниқса мавсумдан ташқари пайтларда, куз ва баҳорда қуёшли кунлар кўп бўлгани учун ҳам ушбу мамлакат, ҳордиқ олишга, айниқса, яхши жойдир.

Сайёҳлар, жумладан, россияликлар учун ҳам энг кўзга кўринарли жойлардан албатта Самарқанд ва Бухородир, бироқ бир неча минг йиллик тарихга эга Хива шаҳри ҳам эътиборга лойиқдир. Ўзбекистондаги россияликлар орасида, асосан, экскурсия туризми оммалашган. Мамлакат кучли меҳмонхона базасига эга: ахир, Буюк Ипак йўлидаги ҳар одам меҳмонларни кутиб олиш маҳоратига эга. Туризмнинг янги йўналишларидан – гастротуризм учун вино заводлари, этнотуризм учун “Аидар” ўтов оромгоҳлари, экотуризм учун “Рано Эcо Виллаге” дам олиш масканлари пайдо бўлди.

Туризм инфратузилмаси ривожланмоқда

Мамлакатда сайёҳлик инфратузилмаси ривожланмоқда – табиат қўйнидан баҳраманд бўлишни истаган жуфтликлар учун глемпинглар, оилавий ўйингоҳ парклари мавжуд. Ўзбекистон ҳудудларини боғловчи транспорт тизими нафақат сайёҳлик, балки мамлакат аҳолиси учун ҳам ривожланиб бормоқда. Ўтган йили “Салар-Чирчиқ-Ҳожикент” темир йўли участкасида кенг кўламли капитал таъмирлаш ишлари бошланди, бу ерда инвентар рельслар пайвандланган рельсли кирпикларга алмаштирилмоқда. Шаҳар атрофидаги йўловчиларга қулай шароит яратиш мақсадида тўхташ пунктлари реконструкция қилинди, кўприклар таъмирланди, сув ўтказгичлар алмаштирилди.

Фото: Anhor.uz

Фото: Anhor.uz

Албатта, Тошкент ва чекка ҳудудлар, жумладан, шаҳар ташқарисидаги ҳудудлар ўртасида умумий темир йўл алоқасини ривожлантириш зарур: кўпчилик сайёҳлар пойтахтга келиб, ўз йўналишларини шу ердан режалаштиришади. Бундан ташқари, минтақада экологик, қишлоқ ва тоғ туризми, масалан, чанғи, сноуборд, велосипедлар учун шароитлар мавжуд. Кўплаб санаторийлар, пансионатлар ва болалар оромгоҳлари пойтахтдан поездда икки соатлик масофада жойлашган Хўжикент вилоятининг айнан Чорвоқ сув омбори яқинида жойлашган. Бу йўналиш дам олиш кунларида ҳам машҳур бўлиши бежиз эмас, ёзда эса бу йўлда кўплаб тирбандликлар юзага келади. Аммо тезюрар электропоезд ишга туширилиши, автомобил йўлларини енгиллашишига олиб келади.

Мутахассислар темир йўл туризми тенденциясини ҳам қайд этишмоқда: “Темир йўл туризми ички туризмни ривожлантиришни рағбатлантириши мумкин бўлган мультипликатив таъсирга эга. Ҳудудларнинг барқарор ривожланишида темир йўл туризми ҳам катта аҳамиятга эга. Туристик маршрутнинг ўзини яратиш билан бир қаторда, маҳаллий иқтисодиётни ривожлантириш учун асос сифатида йўл инфратузилмаси ривожлантирилади. Йил фаслларига қараб ўйланган, логистика жиҳатдан тўғри ташкил этилган тадбирлар тақвимининг шаклланиши ҳудудлар ривожига туртки бўлиб, йил давомида темирйўл сайёҳлари оқимини таъминлайди.

Аммо шуни таъкидлаш керакки, транспорт замонавий ва қулай бўлиши шарт. Тезлик, панорамали ойналар, биотуалетлар (биохожатхоналар), йўловчилар учун хизмат кўрсатиш – замонавий поездларнинг хусусиятларидир. Бундан ташқари, нархнинг мослашувчанлиги. Нархларнинг мавсумийлиги, яхши созланган онлайн харид имкониятлари, чегирмалар, иловалар, сайёҳнинг мамлакатга жисмоний келишидан анча олдин йўл очиб беради”, – дейди туризмни ривожлантириш бўйича халқаро эксперт, Самарқанд Тоурисм Форум ҳаммуассиси ва Телеграм ва YouTube’даги «Туризмолог» каналлари муаллифи Михаил Шамшидов.

Фото: Anhor.uz

Ҳаракат таркибини янгилаш туризмни ривожлантиришнинг муҳим таркибий қисмига айланади. Бу борада МДҲ давлатларининг технологик ва туризм тажрибаси қизиқ. Мисол учун, 2018 йилда Россияда бўлиб ўтган Жаҳон кубоги пайтида сайёҳларнинг кенг кўламли саёҳати учун Демихов машинасозлик заводининг (“Трансмашхолдинг” таркибига кирувчи) электр поездларидан фойдаланилган. Ушбу поездлар бир неча йиллардан бери Арманистон сайёҳлик маршрути, Жанубий Кавказ темир йўлининг Арманистоннинг икки йирик шаҳарлари – Гюмри ва Ереван ўртасидаги қисмини тарғиб қилиш учун ишламоқда. 2020-йилдан бошлаб “Трансмашхолдинг” енгил пассажир вагонлари Мисрга ҳам етказилиб, бу ерда ҳам улар банд йўналишларда – Қоҳирадан Искандарияга, Асют ва Сохаггача ҳаракатланади.

Азиз Абдуҳакимов Ўзбекистонда сайёҳлик масканларини ривожлантириш истиқболлари катта эканини таъкидлади: “Севимли Самарқанд, Бухоро ва Хивадан ташқари, аслида республикада жуда кўп қизиқарли жойлар бор, лекин зарур инфратузилма йўқлиги сабабли, ушбу ҳудудлар меҳмонларимизнинг кенг доираси учун етиб бориш имконияти мавжуд эмас эди. Меҳмонхоналар пайдо бўлиши, транспорт алоқаларининг ривожланиши билан ҳудудлар ҳам ўзининг сайёҳлик салоҳиятини босқичма-босқич рўёбга чиқара бошлади”. Дарҳақиқат, ҳозирда ушбу соҳа ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ жадал ривожланиш “ёриб чиқиш” имкониятига эга, чунки талабчан хорижий сайёҳлар мамлакатга эътибор қаратишмоқда. Ва фақат янги инфратузилма, шу жумладан транспортдан малакали фойдаланиш ва жорий этиш меҳмондўстлик соҳасида янги босқичга кўтарилиш имконини беради.

Фото: Бобур Каримов / Anhor.uz

Россия Бош вазири Михаил Мишустин декабрь ойида бўлиб ўтган Россия-Ўзбекистон бизнес форумида таъкидлаганидек: “Ижобий тенденцияларни сақлаб қолиш муҳим. Бунинг учун тўғридан-тўғри саноат кооперацияси, жумладан, машинасозлик, фармацевтика, транспорт инфратузилмаси, қишлоқ хўжалиги соҳаларида янги истиқболли лойиҳаларни ишга тушириш. Логистика схемаларини кенгайтириш, транзит транспорт йўлакларини шакллантириш ва такомиллаштириш иқтисодиёт тармоқларини модернизация қилишга катта ҳисса қўшади ва бу, албатта, бизнеснинг рақобатбардошлигини оширади”.

Туризмни ривожлантириш самарадорлигини оширишда юқори сифатли темир йўл алоқаларига эга бўлган иқтисодий шериклар, масалан, Россия тажрибасидан фойдаланилади. Ва албатта бу, 2022-йил сентябрь ойида Шавкат Мирзиёев ва Владимир Путин томонидан имзоланган Ўзбекистон ва Россия Федерацияси ўртасида ҳар томонлама стратегик шериклик тўғрисидаги декларация доирасида қўшма лойиҳаларда ҳам аллақачон режалаштирилган.