Yirik estakadalar shovqinidan aholini qanday himoya qilish mumkin: toshkentliklar tajribasi

Uzoq muddatli shovqin stressga olib keladi, ruhiy holatga salbiy ta’sir ko‘rsatadi va turli kasalliklarga sabab bo‘lishi mumkin. Hatto doimiy fon shovqini uyqu sifatini yomonlashtirishi va mehnat unumdorligini pasaytirishi mumkin va bu ko‘pchilik toshkentliklarga ma’lum.

Toshkentning Yakkasaroy tumanidagi Muqimiy ko‘chasining 1-o‘tish yo‘lida joylashgan 10-uyning aholisi yirik estakadadan kechayu kunduz o‘tayotgan transport vositalaridan hosil bo‘layotgan shovqinsiz yashash imkoniyatini qo‘lga kiritish uchun kurashishga qaror qildi.

Foto: O‘zA AA

Toshkent shahar Yakkasaroy tumani hokimligi va IIBga murojaatlar natija bermadi.

Tuman hokimligi va IIBdan olingan javoblar Yakkasaroy tumani sanitariya-epidemiologiya osoyishtaligi va jamoat salomatligi xizmatini sanitariya me’yorlaridan oshib ketganligini ko‘rsatgan shovqin darajasini o‘lchashga majbur qilish uchun Xalq Nazorati orqali aniq murojaat qilish doirasini toraytirdi.

Statistika va me’yorlar

O‘lchovlar shuni ko‘rsatdiki, estakada yonidagi kvartiralarda shovqin darajasi ruxsat etilgan me’yorlardan 12 dBA (insonning tovushni qabul qilishini hisobga olgan holda shovqin darajasi o‘lchov birligi) yuqori ekan. O‘zbekistonda o‘rnatilgan SanQvaN me’yorlariga ko‘ra, soat 7:00 dan 23:00 gacha shovqin darajasi 45 dB dan, 23:00 dan 7:00 gacha esa 55 dB dan oshmasligi kerak. Biroq, maxsus uskunalar yordamida olingan haqiqiy ma’lumotlar belgilangan ruxsat etilgan qiymatlarning qo‘pol ravishda buzilganligini ko‘rsatdi.

Shovqin uchun kim javobgar

Shovqin darajasini pasaytirish bo‘yicha chora-tadbirlar ko‘rish uchun shahar va tuman hokimliklarining fuqarolik obyektlari, bu holda soni tobora ko‘payib borayotgan avtomobil estakadalaridan foydalanish bo‘yicha tegishli boshqarmalari javobgardir. Biroq maqolada Muqimiy ko‘chasidagi estakadalar haqida so‘z boradi. Afsuski, muammoni hal qilishdan o‘zini chetga olgan “Muhandislar” mahalla qo‘mitasining harakatsizligini qayd etishga to‘g‘ri keladi.

Shovqindan himoya qilish muammosi estakadani loyihalash bosqichida yuzaga keladi, bunda yo shovqinni pasaytiruvchi ekranlarni “unutib qo‘yadilar”, yo muammoni yetarlicha baholamaydilar.

Shovqinni yutuvchi ekranlar va to‘siqlarni o‘rnatish amaliyoti va me’yorlarini shakllantirish bilan bir qatorda, kelajakda shovqin darajasi me’yorlariga rioya etilishini nazorat qilish ham muhimdir.

Shovqin manbalari va yechim variantlari

Asosiy shovqin manbalari – bu kechayu kunduz estakadalardan harakatlanishni to‘xtatmaydigan transport vositalaridir.

Mahalliy hokimiyat organlari va mahalla qo‘mitasi bu muammoni hal qilishdan yo o‘zlarini chetga olishgan, yo ularda vakolatlar yetishmaydi. Shu sababli ular muammoni bartaraf etish bo‘yicha hech qanday chora ko‘rmayaptilar.

Bunday muammolarni hal qilishning jahon amaliyotiga murojaat qilamiz. Turli manbalar aholini estakadalar va ko‘priklardan himoya qilish uchun uylar oldida yoki bevosita ko‘prikda shovqinni yutuvchi ekranlar, uy egalarining derazalariga shovqinni yutuvchi vositalar o‘rnatishni taklif qiladi.

Shovqinni yutuvchi ekran nima

Ko‘priklar uchun shovqindan himoya qiluvchi ekranlarning uch asosiy turi mavjud:

• Shovqinni yutuvchi – tovush to‘lqinini yutadigan va o‘z ichiga o‘tkazadigan teshikli shaffof bo‘lmagan panellardan iborat.
• Shovqinni qaytaruvchi – ekran yuzasi tovush to‘lqinini qaytarib, uni tovush manbasiga qaytaradi. Ular shaffof yoki shaffof bo‘lmasligi mumkin. Bunday to‘siq konstruksiyasining namunasini Afrosiyob poyezdini Shimoliy vokzal perronida ko‘rish mumkin edi.
• Kombinatsiyalangan – shovqinni yutuvchi va shovqinni qaytaruvchi ekranlarning xususiyatlarini o‘zida mujassam etgan.

Foto: Toshkentdagi Shimoliy vokzal perroni

Masalan, Moskvadagi Andreyev ko‘prigida 131 metr uzunlikdagi ekran o‘rnatilgan bo‘lib, bu transport vositalarining shovqinini sezilarli darajada kamaytirish imkonini beradi.

Foto: Moskvadagi Andreyev ko‘prigi

Eng muhimi, O‘zbekiston bozorida bunday ekranlar bo‘yicha turli takliflar mavjud, bu muammo bilan shug‘ullanishga tayyor mutaxassislar bor – qolgani ozgina: hukumat yoki shahar hokimligining qarorini qabul qilish va 2025-2026 yillarga byudjet mablag‘larini ko‘zda tutish.

Avgust va sentyabr oylarida 2025-yil uchun byudjet shakllantirilayotganda, bu muammo bilan shug‘ullanishning ayni vaqti, shuning uchun ushbu maqolani shovqinni yutuvchi ekranlarni sotib olish va o‘rnatishni moliyalashtirish muammosi bo‘yicha shahar hokimligiga murojaat sifatida qabul qilishingizni so‘raymiz.

Derazalardagi shovqin yutqichlar

Shahar hududlaridagi derazalarga shovqin yutuvchi vositalarni o‘rnatish deraza orqali kiradigan shovqin darajasini pasaytiradigan maxsus oyna paketlari va ovozdan himoyalovchi plyonkalardan foydalanishni o‘z ichiga oladi. Shovqin yutqichlar yangi va mavjud binolarga har bir uy-joyga individual yondashuv va qulaylik darajasini oshirish nuqtai nazaridan o‘rnatilishi mumkin.

Uy oldida shovqinni yutuvchi to‘siqlar va ekranlar yaratish

Uy-joylar oldida bevosita shovqinni yutuvchi to‘siqlar va ekranlarni o‘rnatish ularni yo‘llar va transport vositalaridan keladigan shovqindan himoya qilishga yordam beradi. Bu inshootlar nafaqat shovqinni kamaytiradigan, balki hududning ko‘rinishini yaxshilaydigan yashil maydonlar va maxsus devorlarni o‘z ichiga olishi mumkin.

Toshkent va boshqa yirik shaharlarning bosh qurilish boshqarmasi loyihachilari va quruvchilari shaharning aholi zich joylashgan tumanlaridan o‘tadigan estakadalarni loyihalashda shovqinni so‘ndiruvchi ekranlarni loyihalash bosqichidayoq ko‘zda tutishlari muhimdir.

Faqat Davarxitektqurilishnazorat boshqarmasi va shahar hokimligi bo‘linmalari bilan birgalikdagina yashash uchun qulay sharoit yaratish va shahar aholisining hayot sifatini yaxshilash mumkin.

Shaharning har bir mas’uliyatli fuqarosi ijobiy faollik ko‘rsatishi va poytaxtda qulay yashash sharoitlarini yaratish uchun konstruktiv takliflar kiritishi kerak.

Qonunchilikka havolalar:

O‘zbekiston Respublikasi sanitariya me’yorlari va qoidalari

 “Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to‘g‘risida”gi qonun

“Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi to‘g‘risida”gi qonun

Murojaatlarni qayd etish uchun resurslar:

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining virtual qabulxonasi

Toshkent shahar xizmatlari hamkorligi uchun xizmat – Xalq Nazorati

Marat Smagin, Anhor.uz kolumnisti