О‘zbekiston va Rossiya sanoat aloqalarini mustahkamlamoqda

Sanoat sohasidagi ikki tomonlama hamkorlik istiqbollari О‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoуev va Rossiya bosh vaziri Mixail Mishustin uchrashuvining asosiy mavzularidan biriga aylandi. Rossiya bosh vaziri 9-10 sentyabr kunlari respublikaga tashrifi doirasida nafaqat О‘zbekiston rahbari bilan suhbatlashdi, balki ikki davlat hukumat rahbarlari darajasidagi Qo‘shma komissiya yig‘ilishini ham o‘tkazdi.

Mixail Mishustin sanoat kooperatsiyasini chuqurlashtirish va eksport-import zanjirlarini kengaytirishni istiqbolli deb atadi.

“О‘tgan yili Rossiya-О‘zbekiston savdo aylanmasi 11,5 foizga o‘sib, 820 milliard rubldan oshdi. Joriy yilning birinchi yarmida esa yana qariyb 9 foiz qo‘shildi [Rossiya prezidenti] Vladimir Vladimirovich Putinning may oyida Toshkentga davlat tashrifi chog‘ida prezidentlarimiz oldimizga ulkan maqsadni qo‘ygan edi – 2030-yilga kelib qo‘shma savdo hajmini 3 barobarga oshirish. Bunday strategik vazifani amalga oshirish uchun bizda barcha imkoniyatlar mavjud, deb hisoblayman. Asosiysi, o‘zaro samarali faoliyatga bo‘lgan munosabatimiz”, — dedi Mishustin.

Rossiya va О‘zbekiston hukumatlari 2030-yilga borib mamlakatlar o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmini 30 milliard dollarga yetkazish bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni allaqachon ishlab chiqqan.

Shavkat Mirziyoуev tovar ayirboshlash dinamikasini saqlab qolish, Rossiya bilan hamkorlik loyihalarini qo‘llab-quvvatlash va jadallashtirish bo‘yicha muvofiqlashtirilgan chora-tadbirlarni ko‘rish muhimligini ta’kidladi.

Hozirdanoq Rossiya biznesi О‘zbekiston iqtisodiyotiga faol sarmoya kiritmoqda. Mamlakatda Rossiya ishtirokidagi uch mingta korxona muhim yo‘nalishlar bo‘yicha loyihalarda ishtirok etyapti.

“Ularning orasida yengil, kimyo va tog‘-kon sanoatlari, metallurgiya, avtomobil va samolyotsozlik, farmatsevtika, telekommunikatsiya, raqamli yechimlar va boshqalar bor. Energetika sohasidagi hamkorlik yaxshi rivojlanmoqda. Jumladan, Rossiyadan О‘zbekistonga tabiiy gaz, neft va neft mahsulotlari yetkazib beriladi”, — deya ta’kidlaydi Rossiya bosh vaziri.

Rossiya Federatsiyasi iqtisodiy rivojlanish vaziri Maksim Reshetnikov avvalroq ta’kidlaganidek, Rossiya О‘zbekiston iqtisodiyoti uchun ikkinchi muhim savdo hamkori hisoblanadi.

Rivojlanishning istiqbolli yo‘nalishlari qatoriga transport ham kiradi. Ikki davlat o‘rtasida temir yo‘l orqali yo‘lovchi tashish rivojlanmoqda. Shunday qilib, 2024-yil 24-sentyabrdan Toshkent va Moskva o‘rtasida poezdlar harakati tiklanadi. Yo‘nalish Penza, Samara va Orenburg, shuningdek, Qozog‘istonning Aktau shaharlari orqali o‘tadi. Sayohat 3 kundan sal ko‘proq vaqtni oladi. Yil oxirigacha poezd haftasiga bir marta qatnaydi, 2025 yilda reyslar sonini haftasiga ikkitaga yetkazish rejalashtirilgan.

Qo‘shma rejalarda Belorussiya – Rossiya – Qozog‘iston – О‘zbekiston – Afg‘oniston – Pokiston yangi xalqaro transport koridorini rivojlantirish ham bor. Eslatib o‘tamiz, 2023-yilning noyabr oyida Toshkentda ShHT davlatlarining birinchi transport forumi doirasida mazkur xalqaro transport yo‘lagini yaratish va rivojlantirish bo‘yicha memorandum imzolangan edi. Uning yaratilishi MDH davlatlarini Janubiy Osiyo orqali Hind okeani havzasi mamlakatlari bilan bog‘lashda muhim strategik bo‘g‘in hisoblanadi. Aytgancha, aynan О‘zbekiston Belarusdan tortib Afg‘oniston va Pokistongacha yangi multimodal transport koridorini yaratish tashabbusini ilgari surgan edi.

Rossiya tomoni ushbu sohani faol qo‘llab-quvvatlamoqda. 2024-yil fevralida Qozonda bo‘lib o‘tgan davlat rahbarlarining uchrashuvida avtomobil yo‘li qurilishi muhokama qilingan edi. Shundan so‘ng Shavkat Mirziyoev Rossiya tomonining mazkur yo‘l loyihasining texnik asoslarini ishlab chiqishda, keyin esa uni yanada ilgari surishda ishtirok etishi to‘g‘risida allaqachon kelishuv mavjud ekanligini ta’kidladi. Shunday qilib, Rossiya temir yo‘llari Transafg‘on temir yo‘lini qurish uchun o‘z imkoniyatlaridan foydalanishga tayyor.

Rossiya prezidenti Vladimir Putinning may oyida Toshkentga tashrifi chog‘ida О‘zbekistonda temir yo‘l transporti va infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha keng qamrovli hamkorlik dasturi ishlab chiqilayotganini ham eslatgan edi. Tashrif yakunlari bo‘yicha Rossiya Federatsiyasi Sanoat va savdo vazirligi va О‘zbekiston Transport vazirligi o‘rtasida transport injiniringi sohasida o‘zaro anglashuv va hamkorlik memorandumi imzolandi. Rossiya bosh vazirining hozirgi bayonoti ushbu mavzuning mantiqiy rivojlanishidan dalolat beradi.

“Yaqin 15-20 yil ichida Rossiya va Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi faqat o‘sadi. Shunga ko‘ra, temir yo‘l infratuzilmasini, jumladan, quyma va suyuq yuklarni tashishni ta’minlash muhim ahamiyatga ega. Bu juda aniq va bashorat qilinadigan transport bo‘lib, u katta hajmdagi tashilgan mahsulotlar haqida gap ketganda juda muhimdir. Shuningdek, ko‘proq vagon va lokomotiv ishlab chiqarishimiz kerak. Bularning barchasiga xizmat ko‘rsatish zarur. Bu esa sanoat rivoji uchun jiddiy rag‘batdir. Bunday kooperatsiya imkonli va zarur”, – deydi iqtisodchi, Yangi jamiyat instituti direktori Vasiliy Koltashov.

Aytish joizki, Rossiya va О‘zbekiston uzoq yillardan buyon temir yo‘l texnikalarini yetkazib berishda yaqin hamkorlik qilib kelmoqda. Shunday qilib, Rossiyaning “Transmashxolding” (TMX) kompaniyasi o‘tgan yillar davomida “О‘zbekiston temir yo‘llari” aktsiyadorlik jamiyatiga magistral teplovozlar va elektrovozlar, sanoat gigantlari: Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlari, “Navoiyuran” davlat korxonasiga magistral va manyovr teplovozlarini yetkazib berdi. Toshkent metrosida esa Moskva yaqinidagi TMX zavodi – “Metrovagonmash”da ishlab chiqarilgan zamonaviy metro poezdlari qatnaydi. Shuningdek, kompaniya poytaxtimizdagi yetakchi universitetlar bilan hamkorlikda ta’lim loyihalarini amalga oshirib, ular doirasida transport injiniringi yo‘nalishida mutaxassislar tayyorlanmoqda. Shavkat Mirziyoev avvalroq xalqqa Murojaatnomasida “Yangi О‘zbekiston taraqqiyotining yagona to‘g‘ri yo‘li – ta’lim sifatini oshirish”, deya ta’kidlagan edi.

Rossiya va О‘zbekiston munosabatlaridagi navbatdagi mantiqiy qadam umumiy moliya institutlarini rivojlantirish bo‘ladi. Mamlakatlar o‘zaro savdoda allaqachon rubldagi to‘lovlarga faol o‘tmoqda, ammo Rossiya banklaridan О‘zbekiston banklariga pul o‘tkazish qiyin bo‘lishi mumkin. Shu munosabat bilan har ikki davlat rahbariyati va tegishli idoralari yanada samarali iqtisodiy hamkorlikning yangi mexanizmlarini ishlab chiqishi kerak.

Qo‘shma sanoat va infratuzilma loyihalarini amalga oshirish nafaqat mamlakatlar o‘rtasidagi ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlaydi, balki О‘zbekiston tashqi savdosi va iqtisodiyotini rivojlantirish uchun harakatlantiruvchi omil bo‘ladi.