Bo‘stonliq tumanida ko‘chmas mulkdan qanday mahrum qilishmoqda

So‘nggi yillarda Toshkent viloyatining Bo‘stonliq tumanida xavotirli tendentsiya kuzatilmoqda: ko‘chmas mulk va yer uchastkalari egalari korruptsion sxemalar va byurokratik tuzoqlarning garoviga aylanmoqda. Yorqin misollardan biri 2019-yil oktabr oyida xususiy dam olish maskani yaratish uchun yer uchastkasini olgan Rustam Dlyanchevdir. Ko’p yillik sarmoya kiritishdan so’ng u kadastr hujjatlarini qalbakilashtirish va sobiq mulkdorlar va hukumat amaldorlarining firibgarligi tufayli uchastkaning yo’qotish faktiga duch keldi. Yaqqol qonunbuzarliklarga qaramay, sud uni jabrlanuvchi sifatida tan olmadi, aybdorlar esa jazosiz qoldi. Bu O‘zbekiston huquq tizimiga bo‘lgan ishonchni sindirayotgan va ko‘plab jabrlanuvchilarni himoyasiz va adolatsiz qolayotganligidan yagona holat emas.

2019-yilning 14-oktabr kuni Rustam Dlyanchev Toshkent viloyatining Bostonliq tumanidagi “Namuna” mahalla fuqarolar yig‘ini hududidagi Z.M.dan turar joy sotib olgan. 4,9 sotix yer uchastkasi 137,5 million so‘mga sotib olingan. 2020 yilda Dlyanchev “Amrsoul” oilaviy korxonasiga asos soldi va shaxsiy dam olish maskanini qurishni boshladi. 2024-yilgacha Rustam katta sarmoya kiritdi, dam olish maskanini rivojlantirishga investorlarni jalb qildi, 2024-yil bahor-yoz mavsumida uning ochilishini rejalashtirdi.

Biroq 2024-yil fevral oyida Toshkent viloyati kadastr agentligi tomonidan fuqarolik ishlari bo‘yicha Chirchiq tumanlararo sudiga 1,2 sotix yer uchastkasini o’zboshimchalik bilan ko’shib olingan sifatida olib qo‘yish to‘g‘risida da’vo arizasi kiritilib, bu yer sotib olingan yerning bir qismi ekanligi, biroq oldi-sotdi shartnomasida yoki kadastr hujjatlarida ko‘rsatilmaganligini da’vo qilgan. Dlyanchev bu vaziyatni bilmagan holda, bu yerni bo’shatib, unda qurilgan inshootlarni buzadi, ammo masala shu bilan tugamaydi.

Huddi o’sha, 2024-yil fevral oyida Bo‘stonliq tuman prokuraturasi tomonidan hujjatlarni qalbakilashtirish moddasi bo‘yicha jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. Tekshiruv davomida aniqlanishicha, ushbu uchastkaning sobiq egasi Z.M kadastr inspektori bilan til biriktirib, Bo‘stonliq tumani hokimining 2018-yil 21-apreldagi 910-sonli qarorini qasddan qalbakilashtirgan va bu harakat unga ushbu uchastkaga kadastr hujjatlarini rasmiylashtirish imkonini bergan. Bo‘stonliq tumanidagi notarius soxta hujjatlar asosida tuzilgan bitimni rasmiylashtiradi.

Jinoyat ishlari bo‘yicha Bo‘stonliq tumani sudi 2024-yil 14-fevraldagi qarori bilan yer uchastkasining sobiq egasi Z.M va kadastr inspektori hujjatlarni qalbakilashtirishda aybdor deb topilgan, biroq muddat o‘tganligi sababli ularni Jinoyat kodeksining 463-moddasi 3-qismi bilan  jinoyat uchun da’vo muddati o’tganligi sababli jazodan ozod qilgan. Sud, shuningdek, fuqarolik protsessida yer uchastkasi masalasini ko’rib chiqishga qaror qildi, biroq Dlyanchevni jabrlanuvchi sifatida tan olmadi va unga yetkazilgan zarar masalasini ko’rib chiqmadi.

Hukmga rozi bo‘lmagan Rustam Dlyanchev Jinoyat ishlari bo‘yicha Toshkent viloyati sudiga apellyatsiya shikoyati berdi. 2024-yil 12-mart kuni Bo‘stonliq viloyati prokuraturasi tomonidan kadastr hujjatlari va oldi-sotdi shartnomalarini haqiqiy emas deb topish va yerni Bo‘stonliq viloyati hokimligiga qaytarish to‘g‘risida da’vo arizasi kiritilib, aslida Dlyanchevdan yer uchastkasini olib qo‘yish talabi qo‘yilgan.

2024 yil 21 mayda Fuqarolik ishlari bo’yicha sud ishni ma’muriy sudga o’tkazadi, u yerda Dlyanchevni jabrlanuvchi deb tan olish va oldi-sotdi bitimini haqiqiy emas deb topish to’g’risidagi apellyatsiya ko’rib chiqiladi.

2024-yil may oyida Fuqarolik ishlari bo‘yicha sud ishni Ma’muriy sudga o‘tkazdi, unda oldi-sotdi bitimini haqiqiy emas deb topish va yer uchastkasini Bo‘stonliq tumani hokimligiga qaytarish fakti ko‘rib chiqiladi.

Kadastr hujjatlari va hokim qarorining qalbaki ekanligi hujjatlarni nazorat qilish va tekshirishda chuqur tizimli muammolar mavjudligidan dalolat beradi. Bitimni tasdiqlagan notarius yo tegishli tekshiruv o‘tkazmagan yoki firibgarlar bilan til biriktirgan. Bu esa Adliya vazirligi va notariat tizimi oldida savollar tug‘diradi. Yerning sobiq egasi va kadastr inspektori hech qanday haqiqiy jazoga tortilmadi. Bu esa sud-huquq tizimiga bo’lgan ishonchni susaytiradigan jazosizlik pretsedentini yaratadi.

Rustam Dlyanchev tushib qolgan holat ishni qayta ko‘rib chiqilishini, ishning barcha holatlarini chuqur o‘rganilishini, barcha aybdorlarni javobgarlikka tortishni va jabrlangan tadbirkorga yetkazilgan zararni qoplashni talab qiladi. Bu fuqarolarning huquq tizimiga ishonchini tiklash va halol tadbirkorlar huquqlarini himoya qilishning yagona yo‘li.

PS: Agar siz ham shunday sxema qurboniga aylangan boʻlsangiz va Toshkent viloyati Boʻstonliq tumanidagi yer uchastkalarini nohaq roʻyxatdan oʻtkazishdan aziyat chekkan bo’lsangiz, bizga bot orqali murojaat qiling.