Jang maydoni – shtatlar: AQSh saylovlari natijasini kim hal qiladi

Bir oy o’tgach, ya’ni 5-noyabr kuni amerikaliklar yangi prezidentni saylaydi. Ushbu saylovlarning natijasi “swing states” deb nomlanuvchi yetti shtatdagi saylovchilar tomonidan hal qilinadi. Bu shtatlar har doim demokratlarga yoki respublikachilarga ovoz berish bilan ajralib turmaydi, balki ular har safar turlicha natijaga ega bo’ladi.

Donald Tramp va Kamala Harris Arizona, Viskonsin, Jorjiya, Michigan, Nevada, Pensilvaniya va Shimoliy Karolinada shiddatli kurash olib bormoqda — eng ko’p uchrashuvlar va reklama byudjeti aynan shu shtatlarga ajratilgan. Bu shtatlar ba’zida “jang maydonlari” deb ham ataladi.

AQSh saylov tizimining o’ziga xosligi shundaki, prezident bevosita ovoz berish orqali emas, balki saylovchilar hay’ati orqali saylanadi. Saylovda g’alaba qozonish uchun 538 saylovchidan kamida 270 tasining ovozini qo’lga kiritish kerak. Masalan, 2016-yilda Hillari Klinton uch million kishidan ko’p ovoz to’plagan bo’lsa ham, g’alaba Donald Trampga nasib qilgan edi.

Bu tizim AQShning federativ tuzilmasiga bog’liq. Dastlab har bir shtat ovoz beradi, keyin esa bu shtatlarning saylovchilari o’z shtatida g’alaba qozongan nomzodga ovozlarini beradilar. Ko’pchilik amerikaliklar bu tizimni yo’q qilishni istasa ham, siyosatchilar uni o’zgartirishga tayyor emaslar.

Ko’p shtatlarda saylov natijalari oldindan ma’lum, chunki ularning siyosiy yo’nalishi o’nlab yillar davomida o’zgarmagan. Masalan, Nyu-York 40 yil avval Ronald Reyganga ovoz berganidan beri respublikachiga ovoz bermagan. Bir qator janubiy shtatlar esa oxirgi marta 60 yil oldin demokrat nomzodni qo’llab-quvvatlaganlar.

Bu shtatlarning saylovchilari o’z siyosiy qarashlarini tez-tez o’zgartirayotganini anglatmaydi. Masalan, Viskonsinning sanoat markazi Miluoki va siyosiy markaz Madison asosan demokratlarga ovoz beradi, qishloq joylari esa respublikachilarni afzal ko’radi.