О‘zbekiston Afg‘onistonning energetika infratuzilmasini rivojlantirishga 1 mlrd dollar investitsiya qiladi

Toshkent va Kobul o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlik yangi bosqichga ko‘tarildi. О‘zbekiston “Tolibon” harakati boshchiligidagi Afg‘oniston hukumati bilan 1 milliard dollar miqdorida yirik sarmoya kiritish bo‘yicha kelishuv tuzdi, deb yozadi “Daryo” nashri.

Mablag‘lar energetika sohasini rivojlantirishga, xususan, Juzjon va Faryob viloyatlaridagi gaz konlarini o‘zlashtirishga yo‘naltiriladi. Shuningdek, quvvati 100 MVt bo‘lgan issiqlik elektr stantsiyasini qurish rejalashtirilgan.

Ekspertlarning qayd etishicha, mazkur kelishuv О‘zbekistonning mintaqadagi ta’sirini kuchaytirish va yangi iqtisodiy imkoniyatlar yaratish strategiyasining bir qismidir. Afg‘onistonda infratuzilma va energetikaning rivojlanishi nafaqat mamlakatdagi barqarorlikka hissa qo‘shadi, balki biznes va mintaqaviy integratsiya uchun yangi istiqbollarni ochadi.

Tarix fanlari doktori Anvar Yo‘ldoshev ta’kidlaganidek, Toshkent mintaqaning iqtisodiy imkoniyatlaridan samarali foydalanish maqsadida Afg‘oniston bilan hamkorlikni mustahkamlashga intilmoqda. Uning ta’kidlashicha, qo‘shni Qozog‘iston hozirdanoq afg‘on rasmiylari bilan aloqalarni faollashtiryapti, Rossiya esa Tolibonni tan olish va uni terrorchi tashkilotlar ro‘yxatidan chiqarish masalasini ko‘rib chiqmoqda.

Siyosatshunos Oybek Sirojov Afg‘oniston bilan hamkorlik О‘zbekiston uchun strategik jihatdan to‘g‘ri qadam ekanini ta’kidladi. Afg‘oniston istiqbolli bozor bo‘lib, О‘zbekiston orqali o‘tadigan temir yo‘l aloqasi Afg‘onistonning tashqi dunyo bilan transport aloqalarini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi.

Tolibon hukumati Jamoat ishlari vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024 yilning 22 avgustidan 21 sentyabriga qadar Afg‘oniston temir yo‘l tarmog‘i orqali 317 045 tonna yuk tashilgan, jumladan:

• Hayraton (О‘zbekiston bilan chegaradosh, Balx viloyati) – 250 357 tonna (79%);
• Torg‘undi (Turkmaniston bilan chegaradosh, Hirot viloyati) – 40618 tonna (13%);
• Akina (Turkmaniston bilan chegaradosh, Faryob viloyati) – 26 070 tonna (8%);
• Ruzanak (Eron bilan chegaradosh, Hirot viloyati) – 0 t.

Shu bilan birga, Sirojovning so‘zlariga ko‘ra, О‘zbekiston Afg‘onistonga faqat “Tolibon” harakatini “tinchlantirish” maqsadida sarmoya kiritish bilan cheklanmaydi.

“О‘zbekiston Tolibon harakati ustidan zarur ta’sir kuchiga ega, jumladan, Afg‘onistonga kirib kelayotgan, О‘zbekiston temir yo‘li orqali o‘tadigan gumanitar yordamning salmoqli qismini nazorat qiladi. Bundan tashqari, Toshkent Kobulni elektr energiyasi bilan ham ta’minlaydi. Bu omillar Tolibonga bosim o‘tkazish uchun imkoniyatlar yaratadi”, — deya qo‘shimcha qildi professor Anvar Yo‘ldoshev.

О‘zbekiston delegatsiyasining Kobulga tashrifi chog‘ida tog‘-kon sanoati sohasida umumiy qiymati 1,15 milliard dollar bo‘lgan beshta shartnoma imzolandi:

• Afg‘oniston va Tojikistonda joylashgan neft va gaz havzasini geologik o‘rganish
• Qandahor va Zabul viloyatlaridagi oltin va mis konlarining geologik qidiruv ishlari
• Kesh va Bamyan viloyatlaridagi temir rudasi konlarining geologik qidiruv ishlari
• 120 MVt quvvatga ega issiqlik elektr stantsiyasini qurish
• Faryob viloyatidagi Tuti-Maydon uglevodorod konlarining geofizik va geologik tadqiqotlari.

Iqtisodiy tahlilchi Shuhrat Rasulning fikricha, О‘zbekiston va Afg‘oniston o‘rtasidagi iqtisodiy aloqalarni o‘zaro manfaatli kelishuvlar orqali mustahkamlash har ikki davlat uchun strategik ahamiyatga ega. Afg‘onistonda sanoat rivojlanmagani o‘zbek kompaniyalari uchun katta imkoniyatlar yaratishini ta’kidladi. Agar О‘zbekiston bu joyni egallamasa, boshqa davlatlar egallaydi. Bunday iqtisodiy qaramlik, ekspertning fikricha, О‘zbekistonning ham, Afg‘onistonning ham uzoq muddatli manfaatlariga javob beradi.

9-oktyabr kuni О‘zbekiston tashqi ishlar vaziri Baxtiyor Saidov Afg‘onistonning Toshkentdagi diplomatik missiyasining yangi tayinlangan rahbari, “Tolibon” harakati vakili bilan uchrashdi. Tomonlar ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirish istiqbollarini muhokama qildilar.