O‘zbekistonda ishlamaydigan va o‘qimaydigan ayollar soni 42% ni tashkil qildi

Qonunchilik va inson kapitali rivojlanishidagi ijobiy o‘zgarishlarga qaramay, O‘zbekistonda mehnat bozorida gender tengsizligi hali ham saqlanib qolmoqda. Bu Jahon bankining O‘zbekistonni gender baholash haqidagi ma’lumotlaridan kelib chiqadi.

2021-yilda ayollarning ishchi kuchidagi ulushi erkaklarnikidan 28 foiz punktga past bo‘lgan. Bu Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasi (yuqori daromadli davlatlar bundan mustasno) bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan yuqori bo‘lib, 19 foiz punktni tashkil etadi.

O‘zbekistonda yosh ayollar o‘rtasida ishsizlik darajasi 15,5 foizni, yigitlar orasida esa 10 foizni tashkil etadi. O‘qimaydigan, ishlamaydigan yoki kasbiy tayyorgarlikdan o‘tmagan yosh ayollar ulushi 42% ni tashkil qiladi, erkaklarda esa 8,8%. Bundan tashqari, ish haqini to‘lashda ham jiddiy gender tengsizligi bor, ayollarning maoshi erkaklarnikiga qaraganda 34% kam. Bu global o‘rtacha 20% dan oshadi.

Ish haqining pastligi va ayollar bandligi O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sishga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda va qashshoqlikni kuchaytirmoqda. Agar xotin-qizlar erkaklar bilan birdek iqtisodiy faoliyatda qatnashsa, O‘zbekistonda milliy daromad 29 foizga oshadi. Ayollarning erkaklar bilan bir xil darajada maosh olishini ta’minlash 700 mingdan ortiq odamni qashshoqlikdan chiqarishga yordam beradi.

Biroq, ayollarga g‘amxo‘rlik va uy-ro‘zg‘or mas’uliyati uchun birinchi navbatda mas’ul bo‘lgan ildiz otgan  gender me’yorlari gender tengligi va jinsidan qat’i nazar, barcha fuqarolarga foyda keltiradigan iqtisodiy o‘sish yo‘lidagi taraqqiyotga to‘sqinlik qilmoqda.

Hisobot tavsiyalari orasida O‘zbekiston hukumati mamlakat o‘z iqtisodiy salohiyatini to‘liq ro‘yobga chiqarishi uchun gender tengsizligini bartaraf etish bo‘yicha keyingi chora-tadbirlarni davom ettirishi zarurligi qayd etilgan. Bu ayollarning iqtisodiy faolligini cheklovchi ijtimoiy normalarni bartaraf etish, STEM (fan, texnologiya, muhandislik va matematika) yo‘nalishlari va sog‘liqni saqlash xizmatlari bo‘yicha oliy ta’lim olishdan tengsiz foydalanish imkoniyatini yanada kamaytirish, oilani rejalashtirish imkoniyatlarini takomillashtirish, ayollarni zo‘ravonlikdan himoya qilish mexanizmlarini yanada rivojlantirish, shuningdek, rahbarlik lavozimlarida ularning tengsizligini bartaraf etish chora-tadbirlarini o‘z ichiga oladi.

Mamlakat gender tengligidagi mavjud bo‘shliqlarga qaramay, keyingi taraqqiyot uchun mustahkam poydevorga ega. Bu jinsidan qat’i nazar, barcha fuqarolar uchun teng huquq va imkoniyatlarni ta’minlash uchun keng istiqbollarni ochadi, deyiladi Jahon banki hisobotida.