Vyetnamda dunyoning eng katta bank firibgarligiga aloqador milliarderning o‘lim jazosi apellyatsiyasi rad etildi

Vyetnamlik ko‘chmas mulk tadbirkori Truong My Lan dunyoning eng yirik bank firibgarligini uyushtirganlikda ayblanib, o‘lim jazosi hukmi bo‘yicha apellyatsiyada yutqazdi.

68 yoshli biznes ayol endi o‘z hayotini saqlab qolish uchun vaqt bilan bellashmoqda, chunki Vyetnam qonunchiligiga ko‘ra, u o‘zlashtirilgan mablag‘ning 75 foizini qaytara olsa, jazosi umrbod qamoq jazosiga o‘zgartirilishi mumkin.

Aprelda o‘tkazilgan sudda Truong My Lan yashirincha mamlakatning beshinchi yirik banki – Saigon Commercial Bankni boshqargan va so‘nggi 10 yilda ko‘plab soxta kompaniyalar orqali 44 milliard dollarni talon-taroj qilgani isbotlangan edi. Prokuratura bu mablag‘ning 27 milliard dollari noto‘g‘ri yo‘llar bilan o‘zlashtirilganini, 12 milliard dollari esa o‘g‘irlanganini ta’kidladi. Aynan o‘g‘irlangan mablag‘ sabab unga o‘lim jazosi tayinlangan.

Bu hukm nafaqat katta miqyosda qabul qilingan, balki oq yoqali jinoyatlar uchun o‘lim jazosi berilgan juda kam sonli holatlardan biri bo‘ldi.

Sud hukmi va kelajakdagi imkoniyatlar
Joriy haftada sud apellyatsiya shikoyatini rad etdi, lekin Truong My Lan hali ham 9 milliard dollarni qaytara olsa, o‘lim jazosidan qutulish imkoniyatiga ega. Bu uning so‘nggi imkoniyati emas – u hali prezidentdan amnistiya so‘rashi mumkin.

Sudda Truong My Lan avvaliga qat’iy ko‘rinishga ega bo‘lsa-da, apellyatsiya jarayonida yanada kamtarlik bilan chiqish qildi. U davlatga bunday zarar keltirgani uchun uyalishini va asosiy maqsadi yo‘qotilgan mablag‘ni qaytarish ekanini ta’kidladi.

O‘tgan yo‘l va “Blazing Furnaces” kampaniyasi
Truong My Lan Ho Chi Min shahrida xitoy-vyetnam oilasida tug‘ilgan va dastlab onasi bilan bozor do‘konida kosmetika sotishdan boshlagan. 1986 yilda Kommunistik partiya iqtisodiy islohotlar e’lon qilgach, u yer-sotib olishga kirishdi va 1990-yillarda mehmonxonalar va restoranlarga ega bo‘ldi.

Unga qarshi hukm o‘tgan yilning eng jadal korrupsiyaga qarshi kampaniyalaridan biri, “Blazing Furnaces” doirasida chiqarildi. Bu jarayonda qolgan 85 ayblanuvchi ham aybdor deb topildi, to‘rt nafari umrbod qamoqqa, qolganlari esa turli muddatlarga mahkum etildi.

Moliyaviy imkoniyatlar va vaqt bilan poyga
Prokurorlar Truong My Lanning jinoyatlarini “o‘lchovsiz va ilgari kuzatilmagan” deb atab, unga yengillik ko‘rsatishga asos yo‘qligini aytishdi. Shu bilan birga, uning himoyachilari moliyaviy sabablarga ko‘ra jazoni yengillashtirishni so‘rashdi.

Hozirda davlat uning 1,000 dan ortiq aktivlarini muzlatib qo‘ygan. Bu aktivlar orasida Ho Chi Min shahridagi hashamatli mulklar, aktsiyalar va boshqa biznes ulushlari mavjud. Himoyachilarning so‘zlariga ko‘ra, Truong My Lan aktivlarini sotish va kerakli 9 milliard dollarni yig‘ish uchun vaqtga muhtoj.

Hukmning ijrosini kutish odatda yillar davom etishi mumkin bo‘lsa-da, Truong My Lan aktivlarini sotish jarayonida imkon qadar tezroq harakat qilishga majbur. Aks holda, o‘lim jazosi ijro etilishi ehtimoli saqlanib qoladi.

Vyetnam o‘lim jazosi bo‘yicha dunyoning yetakchi davlatlaridan biri bo‘lib qolmoqda, ammo hukmning ijrosi ko‘pincha mahbuslarga ogohlantirishsiz amalga oshiriladi.