Financial Times Gautam Adanining yirik korrupsiya sxemasidagi rolini fosh qildi

Financial Times nashrida chop etilgan material so’nggi yillardagi eng yirik xalqaro janjallardan biriga oydinlik kiritmoqda, uning markazida hind milliarderi Gautam Adani bo’lgan. Nashr AQSh Adliya vazirligi tomonidan Osiyoning ikkinchi eng boy odamiga qo‘yilgan ayblovlarni batafsil yoritadi. Jinoyat ishi Adani va uning sheriklari deb hisoblanganlarni quyosh energiyasi bo‘yicha shartnomalar uchun imtiyozli rejim olishga qaratilgan ko‘p milliard dollarlik pora olish sxemasini uyushtirganlikda ayblaydi. Financial Times ta’kidlaganidek, bu tergov global iqtisodiyot uchun ham, AQSh va Hindiston o’rtasidagi diplomatik munosabatlar uchun ham katta oqibatlarga olib kelishi mumkin.

O’tgan hafta AQSh prokuraturasi uni quyosh energiyasi bo’yicha shartnomalarni ta’minlash uchun Hindiston rasmiylariga 250 million dollardan ortiq pora berish bilan bog’liq korruptsiya sxemasida aybladi. Bu shartnomalar, prokuratura hisob-kitoblariga ko’ra, Adanining kompaniyasiga 2 milliard dollardan ortiq foyda keltirishi mumkin.

Asosiy to’lovlar va kod nomlari

Bruklindagi prokurorlarga ko’ra, Gautam Adani, uning jiyani Sagar Adani va ish bo’yicha yana bir qancha ayblanuvchilar amerikalik investorlardan yashiringan keng ko’lamli sxemada ishtirok etgan. Kod nomlari ishtirokchilarni yashirish uchun ishlatilgan, masalan, Adanining o’ziga nisbatan “Numero Uno”. Prokurorlarning aytishicha, Adani o‘z manfaatlarini ilgari surish maqsadida Hindistonning Andxra-Pradesh shtati rasmiylari bilan shaxsan uchrashgan. Financial Times qayd etishicha, ayblov hujjatlarida sudda nizolar predmeti bo‘lishi mumkin bo‘lgan taqdimot va jadvallarda keltirilgan batafsil pora sxemalari mavjud.

Financial Times intervyu bergan ekspertlar o‘tmishda xalqaro korruptsiya mojarosida ishtirok etgan braziliyalik qurilish giganti Odebrecht ishi bilan o‘xshashlik qiladi. Biroq, Odebrecht ishida Amerika rasmiylari korporatsiyaning o’ziga e’tibor qaratib, kompaniya bosh direktorini ta’qib qilmadi. Adanidagi vaziyat yangi yondashuvni – milliarderning shaxsiy mas’uliyatiga urg’u beradi, bu biznes hamjamiyatiga va mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarga ta’sir qilishi mumkin.

Siyosiy zarba va Tramp bilan aloqa

Adaniyga qarshi ish siyosiy tusga ega. Jinoiy ish qo‘zg‘atilishidan biroz oldin u Donald Trampni saylovdagi g‘alabasi bilan ommaviy ravishda tabriklab, AQSh iqtisodiyotiga 10 milliard dollar sarmoya kiritish niyatini ma’lum qildi. Mutaxassislarning fikricha, bunday bayonotlar uning yangi Amerika ma’muriyati bilan aloqalarni mustahkamlash strategiyasi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin, ayniqsa uning avvalroq Trampni qo‘llab-quvvatlagan Hindiston bosh vaziri Narendra Modiga yaqinligi hisobga olinsa.

Parallel SEC va CDPQ tergovi

AQSh Qimmatli qog’ozlar va birjalar komissiyasi (SEC) Adaniy va uning sheriklariga nisbatan fuqarolik tergovini boshladi. Ular orasida Kanadaning CDPQ pensiya jamg‘armasining sobiq top-menejyeri Siril Kabanes va fondning boshqa sobiq xodimlari ham bor edi. Azure Power Global kompaniyasining eng yirik aktsiyadorlaridan biri bo’lgan CDPQ rasmiylar bilan to’liq hamkorlik qilishini va ishda nomlari ko’rsatilgan barcha shaxslardan uzoqlashishini aytdi.

Prokurorlar uchun asosiy qiyinchiliklardan biri bu sxema ishtirokchilari orasida jinoiy niyat mavjudligini isbotlash zarurati bo’ladi. Himoya tomoni korruptsiyaga ega bo’lmagan shaffof biznes operatsiyalari sifatida pora haqidagi yozuvlarni o’z ichiga olgan hujjatlarni taqdim etishga urinishi mumkin. Biroq, AQSh prokurorlari pora berish sxemasi puxta rejalashtirilgan va investorlardan yashirilganiga ishonch bildirmoqda.

Gautam Adaniga qo’yilgan ayblovlar global adliya tizimi uchun muhim sinovga aylanmoqda. Bu holat nafaqat milliarder va uning konglomerati taqdiriga, balki Hindiston va AQSh o‘rtasidagi ishbilarmonlik munosabatlariga, shuningdek, har ikki davlatdagi sarmoyaviy muhitga ham ta’sir qilishi mumkin.