Урушнинг олти ойи

Кўплаб ўзбекистонликлар Украинадаги вазият Ўзбекистонга таъсир қилмайди, бетарафликни танлаб, мамлакат урушнинг эҳтимолий оқибатларидан қочади, деган фикрда. Умуман олганда, бу худди шундай. Ўзбекистон тараққиёти учун ҳукм сураётган сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий-маданий шароитда бетарафликни танлаш онгли равишда амалга оширилди.

Бироқ Ўзбекистон жамияти тинч-тотув яшаш мақомига ҳалокатли ҳодисаларнинг таъсирини янада камайтириш учун бу урушнинг келиб чиқишини билиши керак. Урушнинг олти ойи ва уруш ҳолатининг умумий хусусиятларини тушунишдан сўнг, менимча, мамлакатларнинг урушдан кейинги муносабатларини муҳокама қилиш вақти келди.

Пролог

“Мен махсус ҳарбий амалиёт ўтказишга қарор қилдим. Унинг мақсади саккиз йил давомида Киев режими томонидан безорилик, геноцидга учраган одамларни ҳимоя қилишдир” – бу Россия президентининг 2022 йил 24 февралга ўтар кечаси нутқидан парча.

Агар биз ташвиқот пардасини олиб ташласак, менинг фикримча, 2014 йилда Қрим ва Украина шарқий ҳудудларининг бир қисмини босиб олишдан бошланган Украина билан урушнинг янги босқичидан асосий мақсад Қримгача қуруқлик йўлагини эгаллаш ва Қримга қуруқлик йўлаги ва Днепр сув тақсимлаш тизимини тўлиқ назорат қилиш орқали ярим оролни сув билан таъминлаш масаласини ҳал қилиш эканлиги аён бўлади.

Урушга нима учун йўл қўйилди?

Менимча, урушнинг потенциал таҳдиди қандай шароитларда ҳақиқатга айланишини тушуниш учун ушбу урушнинг сабабларини тушуниш муҳимдир. Ўтган 29 йил воқеалари кўрсатганидек, бунга кўп сабаблар бор. Аммо энг муҳими, менинг фикримча, Россиянинг мавжуд элитаси ўзларининг қатъиятлилигига ишониб, Россия империясининг асосчиси Пётр I вориси, «рус ерларининг тўпловчиси» вазифасини зиммасига олди. ”Бошқа томондан эса, НАТО давлатлари Украина ва Россия ўртасида пайдо бўлган душманлик бўлинишидан фойдаланиб, Россия ва Украина ўртасидаги қарама-қаршиликдаги ставкаларини кўтариш орқали Россия Федерациясининг жаҳон сиёсатига таъсирини минималлаштириш учун тарихий имконият пайдо бўлганини тушундилар ва Европанинг марказида қонли урушнинг бошланишига олиб келинди.

2000-йилларнинг бошидан бошлаб Россия тарғиботи Украина жамиятини маънавий жиҳатдан узоқлашганликда айблаб, Украинанинг суверен давлат сифатидаги давлатчилигига шубҳа билан қарашни ва тасвирлашни бошлади. Бу Қрим воқеаларидан анча олдин ёки ундан кейин содир бўлганлиги муҳим эмас. Муҳими, айнан мана шу мафкура урушни яшириш ва оқлаш учун ишлатилади. Фашистик давлат, русларни террор қилинаётгани, биологик лабораториялар, хайрия қилинган ерлар ҳақидаги штамплар тарғиботчилар учун манипуляция қилишнинг  стандарт воситалар тўпламидир ва бошқа нарсалар қатори қўшни давлатларни «огоҳлантириш» учун ишлатилади.

Ўзбекистонда бу каби “огоҳлантиришлар” аниқ ўқилиб, жамиятда ҳиссиётлар тўлқинига сабаб бўлди. Мамлакат раҳбарияти бу таҳдидларнинг оқибати ва воқелигини аниқ тушунди ва жамоатчилик ҳиссиётларини янада кучайтирмаслик учун дипломатиянинг барча усулларидан фойдаланди. Дипломатия – бу ҳар қандай вазиятда мумкин бўлган ва мумкин бўлган нарса санъати. Бунда ҳис-туйғулар ва эмпатиянинг ўрни йўқ.

Украина мисолида, «огоҳлантиришлар» ҳақиқий кенг кўламли урушга айланди. Ҳарбий ҳаракатларни оқлаш учун кекса авлодни СССРни йўқотишдан тинчлантира оладиган ғоя керак эди. Бундай ғоя, эҳтимол, собиқ буюкликни қайтариш, ҳарбий қудратни тиклаш ва душман билан кичик, ғалабали, барчани ишонтирадиган урушга эришиш ғояси эди.

Пропаганда ишлаяпти. Бу кўп жиҳатдан самарали, чунки у доимо танқидий фикрлаш бўшлиғини тўлдиришга интилади. Тарғибот ўз самарасини йўқота бошлаганда, бошқа восита – қўрқув ва сўзсиз итоаткорликни экиш учун мўлжалланган террор қўлланилади. Террорнинг самарадорлиги шундаки, кучли қўрқувни бошдан кечирган одамлар ҳатто пассив норозилик ва итоатсизлик қилиш қобилиятини йўқотадилар.

Ўзбекистоннинг минтақавий иқтисодий ва сиёсий манфаатларига келсак, шуни ҳисобга олиш керакки, Россия Федерациясида миллионлаб ўзбекистонлик меҳнат муҳожирлари бор, Россия Ўзбекистон Республикасининг нафақат савдо, балки ҳарбий ҳамкорларидан бири ҳисобланади ва асосий логистика йўналишлари Россия ҳудудидан ўтади.

Ўзбекистон мамлакат учун қандай оқибатларга олиб келишини тушуниб, бетарафликдан бошқа йўлни танлай олармиди? Менимча, жавоб аниқ.

Урушнинг олти ойи

Ўзбек халқи учун асосий хулоса шуки, мамлакат суверенитетига таҳдид жуда реал ва бу халқимизнинг адолатга эътиқоди билан мустақил яшаш ҳуқуқини шубҳа остига қўйишдан иборат. Иккинчи хулоса шуки, ягона эркинлик ғояси, демократик келажакка ишончи атрофида бирлашган халқгина ўзиникидан анча устун бўлган кучларни енгиши мумкин.

Бир ҳафта давомида ҳокимиятнинг таслим бўлиш эҳтимолини деярли ҳамма жуда эҳтимолли деб баҳолаган Украина ҳарбий қудрати кўп марта ошиб кетган душманга қарши собит туриш ва қарши чиқиш учун куч ва жасорат топди. Охирги хабарлар Украина қуролли кучларининг Украина жанубидаги қарши ҳужуми ҳамда Херсон ва Запорожье вилоятларидаги бир қанча аҳоли пунктлари озод қилинганидан далолат беради. Шубҳасиз, ташвиқот, ахборот урушининг бир қисми сифатида, уруш пайтидаги ҳарбий ҳаракатлар ва уларнинг натижаларини бузиб кўрсатади. Томонлар жанг майдонларида ўзларининг муваффақиятсизликлари ва мағлубиятларини кўрмасликка ҳаракат қилмоқдалар, контрпропагандани йўлга қўймоқдалар.

Яхшиямки, урушнинг боришини баҳолашнинг объектив мезонлари ва қарама-қаршиликнинг ҳар бир томонида ҳар бир аскарнинг ҳаракатини кузатиш қобилиятига эга мустақил институтлар мавжуд. Бу ғалабали, шиддатли уруш ўрнига, босиб олинган ерларнинг ҳар бир квадрати учун ўжар қаршилик ва қарама-қаршилик босқичига айланди.

Жамиятимиз аҳволи, унинг уруш жараёнига берган баҳоси билан бевосита боғлиқ бўлган энг муҳим фикрларни алоҳида таъкидламоқчиман.

Кремль кучли умид боғлаган компрадорлар армияси бомбалар уларнинг уйларини вайрон қилаётганини, болаларини ҳам ўлдираётганини англаб, тез орада умидлари сўнди.

Коллектив Ғарбнинг очкўзлиги ва сурбетлиги жуда бўрттирилган категориялар бўлиб чиқди, чунки бу фазилатлар маълум бир шахсга унинг кундалик манфаатларига хосдир ва жамият ҳақида гап кетганда, жамоат манфаатларига (хавфсизлик) бўйсуниш инстинктлари устун роль ўйнайди. Кўпчилик учун кутилмаганда, коллектив Ғарб ақлнинг овозига қулоқ сола бошлади, бу уруш таҳдиди универсал эканлигини ва агар жамоавий саъй-ҳаракатлар уни ҳозир тўхтатмаса, уруш бутун Европага тарқалиши мумкинлигини аниқ такрорлади.

 Smart Lab маълумотларига кўра, «ЕИ-27 мамлакатлари савдо камомади ташқи дунё билан охирги 5 ой ичида Европа Иттифоқи тарихида биринчи марта рекорд даражадаги 163,3 миллиард еврони ташкил этди. 2022 йил январь камомад – 37,2 миллиард еврони, февраль – 17,8 миллиард еврони, март – 28,3 миллиард еврони, апрель – 44,9 миллиард еврони, май – 35,1 миллиард еврони ташкил этди.  Энергетика ва геосиёсий инқироздан олдин ЕИ-27 ўртасидаги савдо профицити ҳар ой ўртача 22-24 миллиард еврони ташкил қилган, ҳозир ярим йил давомида ўртача 30 миллиард савдо камомадини келтиради, бу 2008-2009 йиллардаги энг ёмон даврдан деярли уч баравар юқори яъни баланс деярли 55 миллиард еврога (йилига 660 миллиард евро) ўзгарди/ёмонлашди. Ушбу кўрсаткичларнинг асосий сабаби Россия билан савдо бўлиб, Европа ҳали ҳам энергия ресурсларини оширилган нархларда сотиб олишга мажбур бўлган, аммо анъанавий маҳсулотларнинг аксариятини Россия ва Белоруссияга экспорт қила олмади.

Россия бир шахснинг раҳбарлиги ва иродасига асосланган ўз давлат тузилишининг заифлигини амалда кўрсатди.

2022-йил июль ойида Путин Россия иқтисодиётида ҳарбий ҳолат белгиларига эга бўлган бир қанча қонунларни имзолади. Эндиликда ҳукумат исталган вақтда исталган хўжалик юритувчи субъектга нисбатан мажбурлов чораларини қўллаши мумкин, ишчилар дам олиш учун энг кам кунлар сони билан доимий иш режимига мажбуран ўтказилиши мумкин. «Хиёнат» тушунчасини деярли ҳар қандай сабабга кўра чексиз одамлар доирасига нисбатан талқин қилиш жуда соддалаштирилган тарзда рухсат этилади.

Россия кучли ҳарбий аппаратга эга кучли минтақавий давлат мақомини йўқотди. Россия Федерациясининг ҳарбий техникаси сифати на ҳарбийлар, на потенциал ва Россия ҳарбий техникасининг мавжуд харидорлари кутганига жавоб бермади. Ҳарбий салоҳиятнинг барча муҳим таркибий қисмларида рус техникаси аскарларнинг кийим-кечакларидан тортиб транспорт воситаларининг зирҳлари ва фаол динамик ҳимоя воситаларигача замонавий стандартлардан паст бўлиб чиқди. Украина ҳимоячиларининг Россия қуролли кучларининг самолётлари, танклари, зирҳли транспорт воситалари, ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимларини осонлик билан ишдан чиқариши мамлакат сиёсий раҳбарияти ва потенциал харидорларда қайғули таассурот қолдирди. Натижада, Россия Федерацияси кўплаб ҳарбий шартномалардан маҳрум бўлди ва глобал қурол савдоси бозоридаги ўз мавқеини тобора йўқотди . Шундай қилиб, фақат 2022 йилда Филиппин билан Россиянинг 16 та Ми-17 ҳарбий транспорт вертолётларини етказиб бериш бўйича шартномалар бекор қилинди. 2022 йил апрель ойида Ҳиндистон 48 та Ми-17В5 дона сотиб олишдан бош тортди. Сербия, Жазоир, Мяньма ва Вьетнам расмийлари ҳам Россия ҳарбий техникасини сотиб олишдан бош тортгани ҳақида хабар беришди.

Россия иқтисодиёти унчалик барқарор эмас ва Ғарб технологиялари, маҳсулотлари ва Ғарб бозоридан изоляцияга тайёр бўлиб чиқди. Биз ҳозир кўраётган нарсамиз:

2022 йилда Россия ялпи ички маҳсулотининг пасайиши кутилмоқда, турли ҳисоб-китобларга кўра, 8,9 дан 10% гача, саноатнинг, айниқса, машинасозлик ва ишлаб чиқаришнинг пасайиши икки хонали рақамлар билан ўлчанади, бу Россия Федерациясини йиллар орқага суради;

Россия Федерацияси бюджети камида тўрт йил давомида дефицитда бўлади ва дефицит ҳажми олти триллион рублдан ошади. Бюджет тақчиллигини қоплаш учун харажатларни сезиларли даражада камайтириш керак бўлади, армия ва хавфсизлик учун ва, эҳтимол, фискал амалиётлардан (солиқлар, йиғимлар, рента ва бошқалар) даромадларнинг кўпайиши ҳисобидан харажатлар кўпаяди;

Россия бюджетининг харажатлари сезиларли даражада ошди ва ўсишда давом этади, асосан мудофаа ва Ғарб санкцияларидан зарарни қоплаш, уларнинг таъсирини тенглаштириш борасида. 2022 йил апрелига келиб, мудофаа харажатлари йиллик асосда 2,5 баравар ошди: ўтган йилги 275 миллиард рублдан 628 миллиард рублгача;

Табиий газ нархи ошишига қарамай, Россиянинг нефть ва газ даромадлари мутлақ маънода пасаймоқда. Баррелига 113 доллар (Брент) бўлса ҳам, Россия таклиф қилишга мажбур бўлаётган чегирмалар ва талабнинг камайиши туфайли нефть ва газ экспортида кунига 200 миллион евро йўқотмоқда. Федерал бюджетнинг нефт ва газдан тушадиган даромадлари апрелдаги 1,81 триллион рублдан 2022 йил май ойида 871 миллиардга қисқарди.

Рублнинг айирбошлаш курси ғайритабиий даражада сақланиб қолмоқда – урушгача бўлганидан деярли чорак юқори. Ҳукумат даромадларининг катта қисми хорижий валютада ифодаланган энергия солиқларидан тушади. АҚШ долларининг рублга нисбатан ҳар бир рубль қадрсизланиши федерал бюджетни 160 миллиард рубль йиллик даромаддан маҳрум қилади;

Санкцияларнинг Россия Федерацияси иқтисодиётига таъсири шунчалик улканки, уларнинг оқибатлари уруш бошланишидан бироз олдин мустақил экспертлар томонидан Кремлга маълум қилинган беш триллион АҚШ долларидан ҳам каттароқ бўлиши мумкин;

Нефт, технология ва бошқа эмбарголар тўлиқ ишга тушганда санкцияларнинг кечиктирилган таъсири янада кучлироқ бўлади. Фақат Европа Иттифоқи нефть эмбаргоси, санкциялар ва бошқа мамлакатлар ва компанияларнинг чекловлари туфайли Россия бюджети барча даромадларнинг ўндан бир қисмини йўқотиши мумкин.

Урушнинг моддий эмас, балки маънавий салбий таъсири мавжуд мамлакат доирасидаги рус жамиятининг ривожланиш нарративини белгилайди. Бундан ташқари, кўплаб салбий фактлар мавжуд. Уруш мақсадларига эришиш нархи – Буча, Мариупол, Краматорск воқеалари орқали дунёга кўрсатилди.

Бугунги кунда Россия Федерацияси фуқаролари объектив маълумот олиш имкониятидан маҳрум, чунки барча мустақил маълумот манбалари қонундан ташқари ёки чет эл агентлари дея эълон қилинган, нима бўлаётгани ҳақида ўз фикрларини билдириш – «армияни обрўсизлантириш» учун жаримага ва 10 йилгача ахлоқ тузатиш ишларига тортилиши мумкин. Оммавий ахборот воситалари ва уларнинг алоҳида ходимлари энг қаттиқ цензурага дучор бўлмоқда.

Урушнинг тўғридан-тўғри ва аниқ оқибатларидан ташқари, ҳали ҳам яширин таҳдидлар мавжуд. Барча иқтисодий агентлар учун кечиктирилган санкциялар хавфи мавжуд. АҚШ Молиявий жиноятларга қарши кураш агентлиги (FinCEN) ва АҚШ Савдо вазирлигининг Саноат ва хавфсизлик бюроси (BIS) Россия ва Беларусь компаниялари билан шубҳали ташқи савдо операцияларини аниқлаш бўйича тавсиялар тўпламини эълон қилди. Энди транзакцияларнинг кенг доираси шубҳали деб таснифланиши мумкин. Айтганча, иккиламчи санкциялар рўйхатига Ўзбекистон компаниялари ҳам кириши мумкин, улар санкцияларга қарамай, “россиялик ҳамкорлар билан савдо операцияларини амалга оширишга” ҳаракат қилмоқда. Дарҳақиқат, Ўзбекистоннинг Россия Федерациясига экспорти 2022-йилнинг олти ойи давомида 2021-йилнинг шу даврига нисбатан беш баробарга ошгани, хусусан, бундай ҳодисалар мавжудлигидан далолат бериши мумкин.

Дунёда Россия паспортига эга бўлган шахсларнинг ҳуқуқларининг бузилиши, Россия фуқароларининг чет элда бўлиш шартлари ҳақида гап кетганда, яхши қўшничиликнинг белгиланган меъёрларини очиқдан-очиқ инкор этиш тенденцияси кучаймоқда. Собиқ СССР мамлакатларида ҳам Россияга қарши кайфият кучаймоқда, чунки рус элитаси вакиллари, турли даражадаги пропагандистлар кўпинча Қозоғистон ва барча Болтиқбўйи республикаларига уруш билан таҳдид қилишга ўзларига имкон беришган. Ўзбекистон Президентининг мудҳиш 30-йилларда ўзбек халқи зиёлилари қатағон қилингани ҳақидаги сўзларига “рус мафкураси” намояндаларининг яқинда билдирган муносабати эса уларнинг Ўзбекистон суверенитети ғояси ва мақомига ҳақиқий муносабатини яққол кўрсатди.

Шубҳасиз, бу урушнинг биринчи қурбони – ўткир демографик муаммо олдида ўзининг репродуктив ёшдаги ёш авлодини йўқотаётган ва турмуш даражасининг узоқ вақт давомида пасайишига маҳкум бўлган рус халқининг ўзи. Ушбу урушда ҳалок бўлганлар ва ярадорларнинг ҳақиқий сони қанча бўлишидан қатъи назар, бу Россия Федерациясидаги демографик вазиятга, бутун жамиятнинг руҳий ҳолатига жуда оғриқли таъсир кўрсатади.

Одамларнинг хулқ-атвори ўзгариб бормоқда, улар «буларнинг барчаси қанча давом этишини», уларнинг фаровонлик даражаси аслида қандай ёмонлашишини билмайди. Хусусан, аҳоли ўртасида ўтказилган кўплаб сўровлар ва чакана савдо дўконларининг «ўртача текшируви» ўлчовлари шахсий харажатларни камайтириш тенденциясидан гувоҳлик беради. 2022-йилнинг иккинчи чорагида ўтказилган турли сўровларда тежамкорлик ва харажатларнинг камайиши ҳақида респондентларнинг 50-80 фоизи тасдиқламоқда.

2022-йилнинг январь-май ойларида истеъмол нархлари индекси (ИНИ) озиқ-овқат маҳсулотлари бўйича 110 фоизни, ноозиқ-овқат маҳсулотлари бўйича 112,9 фоизни, хизматлар бўйича 106 фоизни ташкил этди”.

Россия ёшларининг аксарияти урушдан қочишга ёки бошқа мамлакатларга кўчиб ўтиш орқали ҳаётлари учун қулайроқ шароитларни излашга мажбур. Баъзи маълумотларга кўра, 2022 йилнинг февралидан июнигача 8,5 миллион киши турли сабабларга кўра Россияни тарк этган , бу 2021 йилнинг январидан июнига нисбатан 25 фоизга кўпдир.

Украинадаги урушнинг оқибатлари озиқ-овқат нархларининг кўтарилиши, логистика, бозорда анъанавий ҳамкорлик занжирларининг бузилиши, истеъмол бозорининг танқислиги таҳдиди каби иқтисодий оқибатлар билан чекланиб қолмайди – балки ижтимоий оқибатларга ҳам эга – урушга чақирилиш хавфи, расмий риторика/ҳаракатга мос келмайдиган баёнот учун жавобгарликка тортилишдан ҳокимиятнинг барча ҳаракатларига бефарқлик, ички қўрқувгача. Шунинг учун ҳам кўплаб ёшлар ўз бизнесларини давом эттириш, армияга сафарбар бўлишдан қочиш, шунчаки қўрқув ва ноаниқликдан узоқда яшаш истагида Россия Федерациясидаги қадрдон жойларини ташлаб, бошқа давлатларга, жумладан, Ўзбекистонга кўчиб кетишди.

Бу Ўзбекистонга қандай таъсир қилади?

Менинг прогнозларимга кўра, уруш пайтида ва ундан кейин қуйидаги муҳим воқеалар содир бўлади:

1. Россия билан МДҲ доирасидаги сиёсий, иқтисодий, ҳарбий-техник, маданий ва бошқа соҳалардаги ҳамкорлик формати тубдан қайта кўриб чиқилади. Украина, Грузия, Озарбайжон ва Қозоғистон аллақачон бу жараённи бошлаб юборган ва бу Ўзбекистон учун қайтариб бўлмасдир.
2. ЕОИИ, Божхона иттифоқи (ЕОИИ доирасида) каби иқтисодий бирлашмалар ўзининг олдинги баҳссиз аҳамиятини йўқотади ва мамлакатлар бошқа, бир-бирини тўлдирувчи, эҳтимол, бир-бирини тўлдирувчи иқтисодий иттифоқларни қидиради. Айрим ҳолларда, Қозоғистонда бўлгани каби, мамлакатнинг ЕОИИ аъзолигидан воз кечиш масаласи пайдо бўлиши мумкин.
3. КХШТ давлатларининг ҳарбий-техник ҳамкорлиги мамлакатларнинг ҳарбий салоҳиятини мустаҳкамлаш воситаси эмас, балки кўпроқ парад-кўрик ва юқори даражадаги бағрикенглик характерига эга бўлади. КХШТнинг ўзида сезиларли даражада қисқариш ва парчаланиш хавфи бор.
4. Россия Федерацияси нинг инвестицион, иқтисодий салоҳияти сезиларли даражада пасаяди ва у кейинги беш йил давомида «қўшниларга вақти бўлмайди», бу даврда Хитой, Туркия, Ҳиндистон, КСА, Эрон ва бошқа мамлакатлар Марказий Осиёдаги инвестициялар учун бўш жойни тўлдиради. Шу боис бўлажак ШҲТ давлатларининг саммити Ўзбекистон учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга.
5. МДҲ давлатлари доирасидаги маданий-маърифий алоқалар ҳам кейинги йилларда сезиларли даражада ривожланганига қарамай, минимал даражага тушади. Уруш ҳамма нарсани ўзгартиради;
6. Россия Федерацияси минтақадаги аввалги таъсирини сақлаб қолиш учун барча имкониятлардан фойдаланади, жумладан, савдо ва транспорт тўсиқлари, тартибсизликлар уюштириш ва минтақада тартибсизликлар келтириб чиқариш учун провокациялар. Ҳарбий-техник, разведка ва контрразведка хизматларининг бутун арсенали минтақада таъсирни сақлаб қолишга қаратилган бўлади;
7. Бошқа томондан, “манфаатдор томонлар”нинг Марказий Осиёда таъсир ўтказиш учун қарама-қаршилиги ва кураши сезиларли даражада кучаяди, баъзан эса ўта безовта қилувчи шаклларни олади. Мен илгари ёзган гибрид уруш энди кўп томонлама ва ҳамма нарсани қамраб олади.

Буларнинг барчаси Ўзбекистон ва унинг минтақадаги қўшнилари учун яхшилик ваъда қилмайди. Фақат ушбу таҳдидларнинг реаллигидан хабардор бўлиш ва пайдо бўлган муаммоларни биргаликда ҳал қилиш истаги ижобий рол ўйнаши мумкин.

Хулоса қилиб айтганда, Ўзбекистон ҳукумати нафақат халқаро майдонда, балки мамлакат ичида янги сиёсий иттифоқлар яратишда, ҳокимият мувозанатини таъминлаш, ўзаро тийиб туриш ва мувозанатни шакллантириш учун демократик институтларни жорий этишда янада қатъиятли бўлишига чин дилдан ишонаман. Ўйлайманки, иқтисодиётни бошқариш моделини танқидий қайта кўриб чиқиш вақти келди, бу кўп жиҳатдан бизга мерос бўлиб қолган ва шунга қарамай, сўнгги йилларда биз унга амал қилдик.

Ушбу мақоланинг мақсади Ўзбекистоннинг янада ривожланишида маълум аҳамиятга эга бўлган урушнинг ҳақиқий ва юзага келиши мумкин бўлган оқибатларини санаб ўтиш билан чекланди. Муҳим сиёсий ва иқтисодий масалалар бўйича Президентимизга таклифлар тайёрлаётган мамлакатимизнинг алоҳида вазирлик ва идоралари раҳбарлари менинг ҳамма фикрларимга қўшилишмаса-да, ёзганларимни ҳисобга олишса керак.

Абдулла Абдуқодиров,
Anhor.uz иқтисодий шарҳловчиси