Ўзбекистон ва Россия саноат алоқаларини мустаҳкамламоқда

Саноат соҳасидаги икки томонлама ҳамкорлик истиқболлари Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев ва Россия бош вазири Михаил Мишустин учрашувининг асосий мавзуларидан бирига айланди. Россия бош вазири 9-10 сентябрь кунлари республикага ташрифи доирасида нафақат Ўзбекистон раҳбари билан суҳбатлашди, балки икки давлат ҳукумат раҳбарлари даражасидаги Қўшма комиссия йиғилишини ҳам ўтказди.

Михаил Мишустин саноат кооперациясини чуқурлаштириш ва экспорт-импорт занжирларини кенгайтиришни истиқболли деб атади.

“Ўтган йили Россия-Ўзбекистон савдо айланмаси 11,5 фоизга ўсиб, 820 миллиард рублдан ошди. Жорий йилнинг биринчи ярмида эса яна қарийб 9 фоиз қўшилди [Россия президенти] Владимир Владимирович Путиннинг май ойида Тошкентга давлат ташрифи чоғида президентларимиз олдимизга улкан мақсадни қўйган эди – 2030 йилга келиб қўшма савдо ҳажмини 3 баробарга ошириш. Бундай стратегик вазифани амалга ошириш учун бизда барча имкониятлар мавжуд, деб ҳисоблайман. Асосийси, ўзаро самарали фаолиятга бўлган муносабатимиз”, — деди Мишустин.

Россия ва Ўзбекистон ҳукуматлари 2030 йилга бориб мамлакатлар ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажмини 30 миллиард долларга етказиш бўйича “йўл харитаси”ни аллақачон ишлаб чиққан.

Шавкат Мирзиёев товар айирбошлаш динамикасини сақлаб қолиш, Россия билан ҳамкорлик лойиҳаларини қўллаб-қувватлаш ва жадаллаштириш бўйича мувофиқлаштирилган чора-тадбирларни кўриш муҳимлигини таъкидлади.

Ҳозирданоқ Россия бизнеси Ўзбекистон иқтисодиётига фаол сармоя киритмоқда. Мамлакатда Россия иштирокидаги уч мингта корхона муҳим йўналишлар бўйича лойиҳаларда иштирок этяпти.

“Уларнинг орасида енгил, кимё ва тоғ-кон саноатлари, металлургия, автомобиль ва самолётсозлик, фармацевтика, телекоммуникация, рақамли ечимлар ва бошқалар бор. Энергетика соҳасидаги ҳамкорлик яхши ривожланмоқда. Жумладан, Россиядан Ўзбекистонга табиий газ, нефть ва нефть маҳсулотлари етказиб берилади”, — дея таъкидлайди Россия бош вазири.

Россия Федерацияси иқтисодий ривожланиш вазири Максим Решетников аввалроқ таъкидлаганидек, Россия Ўзбекистон иқтисодиёти учун иккинчи муҳим савдо ҳамкори ҳисобланади.

Ривожланишнинг истиқболли йўналишлари қаторига транспорт ҳам киради. Икки давлат ўртасида темир йўл орқали йўловчи ташиш ривожланмоқда. Шундай қилиб, 2024 йил 24 сентябрдан Тошкент ва Москва ўртасида поездлар ҳаракати тикланади. Йўналиш Пенза, Самара ва Оренбург, шунингдек, Қозоғистоннинг Актау шаҳарлари орқали ўтади. Саёҳат 3 кундан сал кўпроқ вақтни олади. Йил охиригача поезд ҳафтасига бир марта қатнайди, 2025 йилда рейслар сонини ҳафтасига иккитага етказиш режалаштирилган.

Қўшма режаларда Белоруссия – Россия – Қозоғистон – Ўзбекистон – Афғонистон – Покистон янги халқаро транспорт коридорини ривожлантириш ҳам бор. Эслатиб ўтамиз, 2023 йилнинг ноябрь ойида Тошкентда ШҲТ давлатларининг биринчи транспорт форуми доирасида мазкур халқаро транспорт йўлагини яратиш ва ривожлантириш бўйича меморандум имзоланган эди. Унинг яратилиши МДҲ давлатларини Жанубий Осиё орқали Ҳинд океани ҳавзаси мамлакатлари билан боғлашда муҳим стратегик бўғин ҳисобланади. Айтганча, айнан Ўзбекистон Беларусдан тортиб Афғонистон ва Покистонгача янги мультимодал транспорт коридорини яратиш ташаббусини илгари сурган эди.

Россия томони ушбу соҳани фаол қўллаб-қувватламоқда. 2024 йил февралида Қозонда бўлиб ўтган давлат раҳбарларининг учрашувида автомобиль йўли қурилиши муҳокама қилинган эди. Шундан сўнг Шавкат Мирзиёев Россия томонининг мазкур йўл лойиҳасининг техник асосларини ишлаб чиқишда, кейин эса уни янада илгари суришда иштирок этиши тўғрисида аллақачон келишув мавжуд эканлигини таъкидлади. Шундай қилиб, Россия темир йўллари Трансафғон темир йўлини қуриш учун ўз имкониятларидан фойдаланишга тайёр.

Россия президенти Владимир Путиннинг май ойида Тошкентга ташрифи чоғида Ўзбекистонда темир йўл транспорти ва инфратузилмасини ривожлантириш бўйича кенг қамровли ҳамкорлик дастури ишлаб чиқилаётганини ҳам эслатган эди. Ташриф якунлари бўйича Россия Федерацияси Саноат ва савдо вазирлиги ва Ўзбекистон Транспорт вазирлиги ўртасида транспорт инжиниринги соҳасида ўзаро англашув ва ҳамкорлик меморандуми имзоланди. Россия бош вазирининг ҳозирги баёноти ушбу мавзунинг мантиқий ривожланишидан далолат беради.

“Яқин 15-20 йил ичида Россия ва Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми фақат ўсади. Шунга кўра, темир йўл инфратузилмасини, жумладан, қуйма ва суюқ юкларни ташишни таъминлаш муҳим аҳамиятга эга. Бу жуда аниқ ва башорат қилинадиган транспорт бўлиб, у катта ҳажмдаги ташилган маҳсулотлар ҳақида гап кетганда жуда муҳимдир. Шунингдек, кўпроқ вагон ва локомотив ишлаб чиқаришимиз керак. Буларнинг барчасига хизмат кўрсатиш зарур. Бу эса саноат ривожи учун жиддий рағбатдир. Бундай кооперация имконли ва зарур”, – дейди иқтисодчи, Янги жамият институти директори Василий Колташов.

Айтиш жоизки, Россия ва Ўзбекистон узоқ йиллардан буён темир йўл техникаларини етказиб беришда яқин ҳамкорлик қилиб келмоқда. Шундай қилиб, Россиянинг “Трансмашхолдинг” (ТМX) компанияси ўтган йиллар давомида “Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамиятига магистраль тепловозлар ва электровозлар, саноат гигантлари: Навоий ва Олмалиқ кон-металлургия комбинатлари, “Навоийуран” давлат корхонасига магистраль ва манёвр тепловозларини етказиб берди. Тошкент метросида эса Москва яқинидаги ТМX заводи – “Метровагонмаш”да ишлаб чиқарилган замонавий метро поездлари қатнайди. Шунингдек, компания пойтахтимиздаги етакчи университетлар билан ҳамкорликда таълим лойиҳаларини амалга ошириб, улар доирасида транспорт инжиниринги йўналишида мутахассислар тайёрланмоқда. Шавкат Мирзиёев аввалроқ халққа Мурожаатномасида “Янги Ўзбекистон тараққиётининг ягона тўғри йўли – таълим сифатини ошириш”, дея таъкидлаган эди.

Россия ва Ўзбекистон муносабатларидаги навбатдаги мантиқий қадам умумий молия институтларини ривожлантириш бўлади. Мамлакатлар ўзаро савдода аллақачон рублдаги тўловларга фаол ўтмоқда, аммо Россия банкларидан Ўзбекистон банкларига пул ўтказиш қийин бўлиши мумкин. Шу муносабат билан ҳар икки давлат раҳбарияти ва тегишли идоралари янада самарали иқтисодий ҳамкорликнинг янги механизмларини ишлаб чиқиши керак.

Қўшма саноат ва инфратузилма лойиҳаларини амалга ошириш нафақат мамлакатлар ўртасидаги икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлайди, балки Ўзбекистон ташқи савдоси ва иқтисодиётини ривожлантириш учун ҳаракатлантирувчи омил бўлади.