АҚШ элчихонаси Қорақалпоғистондаги Ережеп Халифа мақбарасини тиклашга грант ажратмоқда

15 октябрь куни АҚШ элчиси Жонатан Хеник Қорақалпоғистоннинг Хўжайли шаҳрига янгиланган  Ережеп Халифа мақбарасининг очилиш маросимига ташриф буюрди. Марказий Осиё тадқиқотлар халқаро институти (The International Institute for Central Asian Studies – IICAS) ушбу жиддий заиф тузилмани тиклаш учун Элчилар жамғармаси (The Ambassadors Fund for Cultural Preservation – AFCP) томонидан грант олди.

АҚШ элчихонаси ушбу AFCP гранти учун 12-асрга мансуб  Эрежеп Халифа мақбарасини сақлаб қолиш учун тахминан 80 000 доллар ажратди. Геофизика, геодезия, археологик тадқиқотлар, структуравий мониторинг, 3Д-сканерлаш, фотограмметрия ва санани радиоуглерод усулида аниқлаш каби илғор усуллар майдон ҳолатини батафсил тушуниш учун ишлатилган. Жойга ташриф буюрувчиларга мақбара тарихи ва қўлланилган консервация усуллари ҳақида батафсил маълумот берувчи интерактив элементларга эга маълумот лавҳалари ўрнатилди. Шунингдек, мобил қурилмаларда мавжуд бўлган маълумот берувчи аудиогид ҳам ишлаб чиқилган бўлиб, у ажойиб тажрибани таъминлайди. Мақбара тарихи, табиатни муҳофаза қилиш ишлари ва ташриф буюрувчилар учун амалий маълумотларга оид махсус www.mizdakhkan.com сайти ишга туширилди.

“Ушбу муҳим обида орқали Қорақалпоғистоннинг бой тарихи ва маданияти яққол намоён бўлади. Бу Қорақалпоғистоннинг чуқур анъаналари ва қадимий руҳини ўзида акс эттиради”, – дейди элчи Хеник мақбарага ташрифи чоғида.  “ Эрежеп Халифа мақбарасининг сақлаб қолиниши АҚШ ва Ўзбекистон ўртасидаги мустаҳкам шерикликдан далолатдир. Элчиларнинг маданий меросни асраш жамғармаси орқали биз Ўзбекистоннинг бой тарихини келажак авлодлар учун сақлаб қолиш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлашдан мамнунмиз. Бу саъй-ҳаракатлар маданий меросни асраб-авайлаш борасидаги икки томонлама мажбуриятимизни ҳам мустаҳкамлайди”, – дея қўшимча қилади у.

Лойиҳа доирасида маҳаллий олимлар ва консерваторлар архитектурани сақлаш ва туризмни барқарор ривожлантиришга бағишланган семинарларда иштирок этишди. Тренерлар уларни илғор геодезия ва фотограмметрия усуллари билан таништирди, бу уларнинг маданий мерос объектларини аниқ ҳужжатлаштириш ва сақлаш қобилиятини янада оширади. Иштирокчилар, шунингдек, маданий объектларни тарғиб қилиш ва келажак авлодлар учун уларнинг яхлитлиги ва ҳақиқийлигини сақлаш ўртасидаги мувозанатни таъминловчи барқарор туризм стратегияларини ўрганиб чиқдилар.

2001 йилда АҚШ Конгресси томонидан ташкил этилган ва АҚШ Давлат департаменти томонидан бошқариладиган Элчиларнинг маданий меросни сақлаш жамғармаси (AFCP) атрофдаги ривожланаётган мамлакатларда маданий объектлар ва тўпламлар ҳамда анъанавий маданий ифодаланиш объектларини сақлаш учун бевосита грант ёрдамини кўрсатади. 2001 йилдан буён Жамғарма Ўзбекистонда қадимий ва тарихий биноларни тиклаш, нодир қўлёзмалар ва музей коллекцияларини баҳолаш ва сақлаш, муҳим археологик ёдгорликларни сақлаш ва муҳофаза қилиш, анъанавий ҳунармандчилик техникасини ҳужжатлаштиришга қаратилган умумий қиймати 1 миллион 300 минг долларлик 15 та лойиҳани қўллаб-қувватлади.