Ҳаёт кукуни ёки жигарни операция қилаётганда қонни қандай тўхтатиш керак

2021 йил июль ойида Инновациялар вазирлиги томонидан Жумаева Шоҳсанамнинг стартапини ривожлантириш учун 877 миллион сўм ажратилди. Мазкур стартап етакчи илмий-амалий тиббиёт маркази – В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган жарроҳлик илмий-амалий тиббиёт маркази билан ҳамкорликда Ўзбекистонда илк бор гемостатик губкалар ва HEMOBEN биологик парчаланадиган гемостатик имплант ва замонавий тикиш материалларини ишлаб чиққан ва ишлаб чиқара бошлаган эди. Бугунги кунда бу жарроҳликда энг кўп талаб қилинадиган материаллардан биридир.

“Бизнинг стартапимиз ғояси жарроҳларга операция пайтида қон кетишини самарали назорат қилишда ёрдам бериш истагидан келиб чиққан. Биз фойдаланиш учун оддий ва қулай бўлган инновацион гемостатик ечим зарурлигини англадик”, — дейди Шоҳсанам Жумаева.

“TURON SILK PHARM ” МЧЖ – унинг илғор технологиялар билан жиҳозланган корхонасининг номи, у намуналар ишлаб чиқиш ва синовдан ўтказиш учун замонавий ускуналар билан жиҳозланган ўз лабораториясига эга.

Биологик парчаланадиган гемостатик имплант – бу қонни сўриш ва уни тўхтатиш учун ярага сепишга етарли бўлган кукун. Бундан ташқари, бу кукуннинг ўзи танада унга зарар бермасдан биологик парчаланади ва ўзидан кейин органнинг тоза, шифо топган юзасини қолдиради.

Ушбу кукун туфайли катта, баъзан ўлимга олиб келадиган қон йўқотиш хавфи туфайли илгари ўтказмасликка ҳаракат қилинган операцияларни ўтказиш имкони пайдо бўлди. Масалан, жигарни резекция қилиш ёки трансплантация қилишда, талоқ шикастланишида, урологик операцияларда, шунингдек, ички аъзонинг оғир қон кетишини тўхтатиш керак бўлган органик хоссалари туфайли тикиш иплари билан тикиб бўлмайдиган бошқа ҳолларда бусиз иложи йўқ. Бундан ташқари, ошқозон яраси, трахея ва бошқа органларнинг эрозиясида қон кетишини тўхтатиш учун ҳам фойдаланиш мумкин. HEMOBEN препарати маҳаллий ишланма – у Ўзбекистон Фанлар академияси Биоорганик кимё институтида ихтиро қилинган. Унинг PerClot, HaemoCer Plus, Arista, Starsil каби аналоглари ҳам бор, лекин улар Ўзбекистон бозорида йўқ, хусусий олиб кириладиганлари эса жуда қиммат — 200 евродан бошланади.

Сифати кўплаб жарроҳлик амалиётлари билан тасдиқланган маҳаллий аналог бир неча баравар арзонроқ ва энди ўзбекистонликлар учун жуда қулай бўлди.

Ушбу инновацион материал нейрохирургияда такрорий қон кетишининг олдини олиш учун пластик ва реконструктив операциялар учун ҳам талабга эга. Бундан ташқари, операция вақтида қизилўнгач ва ошқозон-ичак трактида қон кетишининг олдини олиш учун ҳам фойдаланиш мумкин.

Компания юқори сифат стандартларига эга бўлиб, GMP талабларига (ЖССТ томонидан тиббий ва ветеринария учун дори воситаларини ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва сифатини назорат қилиш талабларини белгилайдиган тасдиқланган қоидалар) жавоб беради. Уларнинг маҳсулоти турли операциялар ва касалликлар пайтида қон кетишининг олдини олишнинг инновацион ва самарали усули ҳисобланади. У В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган жарроҳлик илмий-амалий тиббиёт марказида аллақачон қўлланилмоқда.

Стартап ижодкорлари нафақат юқорида тилга олинган кукун, балки биологик парчаланадиган губкалар ишлаб чиқаришни ҳам ўзлаштирган.

Бизнинг бозорда сотиладиган хорижий аналоглар мавжуд. Булар Surgicel (компания Johnson & Johnson)  – нархи 100 доллардан, Тахокомб (NykoMed, Австрия) нархи 200 доллардан бошланади. Аммо маҳаллий губкаларнинг нархи унинг ўлчамига қараб 1 доллардан 6 долларгача.

Жарроҳлар уларни интиқлик билан кутишмоқда, улар бу губкалар маҳсулотга қўядиган талабларга тўлиқ жавоб беришига ишонишади.

Бироқ, Жумаева шошилмаяпти, у губкаларнинг сифати, уларнинг танадаги хатти-ҳаракатлари ҳали унинг  ўз маҳсулотлари учун ўрнатган талабларга жавоб бермайди, деб ҳисоблайди. Шунинг учун уларни такомиллаштириш ишлари давом этмоқда.

Умуман олганда, стартап томонидан ишлаб чиқилган маҳсулотга талаб жуда юқори, компания Озарбайжон, Қирғизистон ва Россияга экспорт қилишни режалаштирган ва айни пайтда ушбу маҳсулотларни ушбу мамлакатларда рўйхатдан ўтказиш ишлари олиб борилмоқда.

“Жамоамиз ўз маҳсулотимизга ва унинг ҳаётни сақлаб қолиш салоҳиятига иштиёқ билан ишонади ва айнан шу иш биз учун ушбу қизиқарли тадбиркорлик йўлига қадам босишимизга жасорат берди”, – дейди Жумаева Шоҳсанам.

Дарья Пензова