Қўштепа канали Ўзбекистон ва Туркманистонда экинларни суғориш муаммосини янада чуқурлаштиради

Фото: podrobno

Марказий Осиёда ҳар йили Амударё ва Сирдарё ҳавзаларининг 60 миллиард кубометрдан зиёд сувидан фойдаланилади, бу Нурек сув омборининг лойиҳа қувватидан 6 баробар кўпдир.

Бироқ сўнгги йилларда трансчегаравий дарёларга сув келишининг камайиши ҳисобига сув олиш лимитининг тахминан 70-80 фоизи амалда фойдаланилмоқда.

Марказий Осиё давлатлари вакиллари Давлатлараро мувофиқлаштирувчи сув хўжалиги комиссияси (ДМСХК) доирасида Амударё ва Сирдарёдан сув олиш лимитларини тасдиқлаш учун йилига икки марта – баҳор ва кузда йиғилади.

Ёзда суғориш учун Амударёдан 56 миллиард кубометрга яқин сув сарфланади, шундан 15,7 миллиард кубометри октябрдан апрелгача бўлган вегетациялар оралиғидаги даврда олинади.

2023-2024 йилларда Сирдарёдан сув олиш чегараси 4,24 миллиард кубометрни ташкил этади.

Яқин ойларда Қозоғистонда бўлиб ўтадиган ДМСХКнинг 86-йиғилишида Марказий Осиё давлатлари мавжуд сув ҳолатини ҳисобга олган ҳолда сув олиш лимитларини кўриб чиқади.

Ушбу қарор трансчегаравий дарёлардаги сув ҳажмига боғлиқ бўлади. Ҳозирда минтақанинг жорий қиши иссиқ бошланган, аммо февраль ойининг охирига келиб ёмғир ва қор билан якунланади. Бу тоғларда қор тўпланишига фойдали таъсир кўрсатади, бу эса ёзда далаларни суғориш учун сув омборларини тўлдириш имконини беради.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, яқинлашиб келаётган қишлоқ хўжалиги мавсуми катта муаммоларсиз ўтади.

Ўтган йили Амударё ва Сирдарё ҳавзаларидан суғориш учун сув олишнинг умумий чегараси 51 миллиард 572,6 миллион кубометр этиб белгиланди. Ваҳоланки, амалда Марказий Осиё мамлакатлари томонидан 2023 йилда 42 миллиард 997,1 миллион кубометр фойдаланилган, бу белгиланган лимитнинг 83,37 фоизини ташкил қилган. Бу ҳажмнинг 33,2 миллиард кубометри Амударёдан, 9,807 миллиард кубометри эса Сирдарёдан олинган.

Бу ерда ҳаммаси тежамкорликка боғлиқ эмас.

2023 йил вегетация даврида Амударё ҳавзасида ёғингарчиликнинг амалдаги миқдори норманинг 93,1 фоизини ташкил этди. Аммо апрель-май ойларида бу кўрсаткич меъёрнинг 68-86 фоизини ташкил этган бўлса, июнь ойининг иккинчи ўн кунлигидан бошлаб меъёрдан 115 фоизга ошган.

Бу эса мавсум охиригача сув ҳавзаларида режалаштирилган сув ҳажмини тўплаш имконини беради, бироқ вегетация бошида қуйи оқимдаги мамлакатларни сув билан таъминлашга салбий таъсир кўрсатди.

Февраль ойининг иккинчи ўн кунлигида Амударё оқими 722 миллион кубометрни ташкил этди, бу прогноздан 50 миллион кубометрга кам. Нурек сув омборига сув оқими прогноз қилинганидан 24 кубометрга кам бўлди ва шунга мос равишда сув омборидан сув оқими камайди.

Бу даврда Нурекдаги сув ҳажми 7,1 миллиард кубометрни ташкил этди, бу унинг сиғимидан 3 миллиард кубометрдан ортиқроқ.

Тожикистон Амударё ҳавзаси сувидан ўз лимитининг 97,5 фоизигача (6,95 миллиарддан 6 миллиард 781,9 миллион кубометр) фойдаланди.

Туркманистон – 90,1 фоизга (15,5 миллиарддан 13 миллиард 969 миллион).

Ўзбекистон – 72,2 фоизга (16 миллиарддан 12,4 миллиард).

Сирдарёга ҳақиқий оқим одатдагидан 20-23% кам бўлди.

Тожикистон ушбу ҳавзадан 75,38 фоиз сув ишлатган (чегара – 1,9 млрд. кубометр, амалда – 1436 млн. кубометр).

Қозоғистон – 80,43 фоиз (чегара – 920 миллион кубометр, амалда – 704 миллион).

Қирғизистон – 69,63 фоиз (чегара – 270 миллион кубометр, амалда – 188 миллион).

Ўзбекистон – 85 фоиз (8,8 млрд. кубометр, амалда – 7,48 млрд).

 

If you have found a spelling error, please, notify us by selecting that text and pressing Ctrl+Enter.