Ўзбекистонда ишламайдиган ва ўқимайдиган аёллар сони 42% ни ташкил қилди

Қонунчилик ва инсон капитали ривожланишидаги ижобий ўзгаришларга қарамай, Ўзбекистонда меҳнат бозорида гендер тенгсизлиги ҳали ҳам сақланиб қолмоқда. Бу Жаҳон банкининг Ўзбекистонни гендер баҳолаш ҳақидаги маълумотларидан келиб чиқади.

2021 йилда аёлларнинг ишчи кучидаги улуши эркакларникидан 28 фоиз пунктга паст бўлган. Бу Европа ва Марказий Осиё минтақаси (юқори даромадли давлатлар бундан мустасно) бўйича ўртача кўрсаткичдан юқори бўлиб, 19 фоиз пунктни ташкил этади.

Ўзбекистонда ёш аёллар ўртасида ишсизлик даражаси 15,5 фоизни, йигитлар орасида эса 10 фоизни ташкил этади. Ўқимайдиган, ишламайдиган ёки касбий тайёргарликдан ўтмаган ёш аёллар улуши 42% ни ташкил қилади, эркакларда эса 8,8%. Бундан ташқари, иш ҳақини тўлашда ҳам жиддий гендер тенгсизлиги бор, аёлларнинг маоши эркакларникига қараганда 34% кам. Бу глобал ўртача 20% дан ошади.

Иш ҳақининг пастлиги ва аёллар бандлиги Ўзбекистонда иқтисодий ўсишга салбий таъсир кўрсатмоқда ва қашшоқликни кучайтирмоқда. Агар хотин-қизлар эркаклар билан бирдек иқтисодий фаолиятда қатнашса, Ўзбекистонда миллий даромад 29 фоизга ошади. Аёлларнинг эркаклар билан бир хил даражада маош олишини таъминлаш 700 мингдан ортиқ одамни қашшоқликдан чиқаришга ёрдам беради.

Бироқ, аёлларга ғамхўрлик ва уй-рўзғор масъулияти учун биринчи навбатда масъул бўлган илдиз отган  гендер меъёрлари гендер тенглиги ва жинсидан қатъи назар, барча фуқароларга фойда келтирадиган иқтисодий ўсиш йўлидаги тараққиётга тўсқинлик қилмоқда.

Ҳисобот тавсиялари орасида Ўзбекистон ҳукумати мамлакат ўз иқтисодий салоҳиятини тўлиқ рўёбга чиқариши учун гендер тенгсизлигини бартараф этиш бўйича кейинги чора-тадбирларни давом эттириши зарурлиги қайд этилган. Бу аёлларнинг иқтисодий фаоллигини чекловчи ижтимоий нормаларни бартараф этиш, STEM (фан, технология, муҳандислик ва математика) йўналишлари ва соғлиқни сақлаш хизматлари бўйича олий таълим олишдан тенгсиз фойдаланиш имкониятини янада камайтириш, оилани режалаштириш имкониятларини такомиллаштириш, аёлларни зўравонликдан ҳимоя қилиш механизмларини янада ривожлантириш, шунингдек, раҳбарлик лавозимларида уларнинг тенгсизлигини бартараф этиш чора-тадбирларини ўз ичига олади.

Мамлакат гендер тенглигидаги мавжуд бўшлиқларга қарамай, кейинги тараққиёт учун мустаҳкам пойдеворга эга. Бу жинсидан қатъи назар, барча фуқаролар учун тенг ҳуқуқ ва имкониятларни таъминлаш учун кенг истиқболларни очади, дейилади Жаҳон банки ҳисоботида.