Ўзбекистонда коронавирусга қарши вакцинани қандай олиш мумкин

 1. Ким биринчи бўлиб эмланади?

Юқтириш хавфи юқори бўлган одамлар: 65 ёшдан ошган одамлар, тиббиёт ходимлари, диспансер назорати остида бўлган сурункали касалликларга чалинган беморлар; хавф даражаси юқори бўлган гуруҳдаги одамлар: ҳарбий ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари вакиллари, журналистлар, блогерлар, оммавий ахборот воситалари ходимлари, транспорт ходимлари (метро, темир йўл, аэропорт), мактабгача таълим ва халқ таълими ходимлари, чет элда таҳсил олаётган талабалар, меҳнат муҳожирлари . Шундан сўнг, аҳолининг бошқа қатламлари аста-секин қамраб олинади.

2. Қаерда эмланишим мумкин?

Эмлашлар ихтисослаштирилган эмлаш марказларида, оилавий поликлиникаларда, қишлоқ врачлик пунктларида, мобиль бригадалар томонидан амалга оширилади. Эмлаш санаси, вақти ва жойи тўғрисида маҳаллий клиника сизга хабар беради.

3. COVID-19 га қарши вакцина хавфсизми?

ЖССТ AstraZeneca вакцинасидан фойдаланишни маъқуллади. Европа дори-дармон воситалари агентлиги (EMA) вакцинанинг сифати, хавфсизлиги ва самарадорлиги тўғрисидаги маълумотларни диққат билан баҳолади ва 18 ёш ва ундан катта одамлар учун ишлатишни тавсия этди. Вакциналар ва иммунизация бўйича глобал альянс (ГАВИ) COVID-19 га қарши эмлаш тадбирларини мувофиқлаштирадиган COVAX жамғармасига аъзо, шу жумладан, Ўзбекистон ҳам бор,  мамлакатлар рўйхатини тузди. Мамлакат COVAX га аҳолининг 20 фоизи эмланадиган COVID-19 вакцинаси учун буюртма тақдим этди.

4. Агар менда COVID-19 бўлиб ўтган бўлса, унга қарши эмланишим керакми?

Ҳа. COVID-19 билан боғлиқ соғлиқ учун жиддий хавфлар ва вирусни қайта юқтириш эҳтимоли туфайли сиз уни юқтирган ёки юқтирмаганлигингиздан қатъи назар, эмланишингиз керак. Мутахассислар ҳанузгача COVID-19 дан тузалган одамларда касаллик қайталанмаслигини тасдиқловчи маълумотларга эга эмаслар. Вакцинадан кейин орттирилган иммунитет ҳам муҳимдир. Табиий ва COVID-19 га эмланишдан орттирилган иммунитет биргаликда сизнинг ҳимоянгизни ташкил қилади.

5. Эмлашнинг кимлар учун ножўя таъсири бор?

1) вакцинанинг таркибий қисмларига юқори сезувчанлиги бўлган шахслар; 2) анамнезда аллергик реакциялари бўлган шахслар; 3) ўткир юқумли ва юқумсиз касалликларга чалинган беморлар; 4) ҳомиладор ва эмизакли аёллар (ушбу гуруҳ учун вакцинанинг хавфсизлиги тўғрисида маълумот етарли эмаслиги сабабли); 5) 18 ёшга тўлмаган шахслар; 6) ОИВ билан касалланган одамлар (ушбу гуруҳ учун вакцинанинг хавфсизлиги тўғрисида маълумот етарли эмаслиги сабабли); 7) коронавируснинг ўткир шаклидаги симптомлари бўлган беморлар, шунингдек касаллик аломатсиз кечадиган COVID-19 учун ижобий натижа кўрсатган шахслар ва коронавирусли беморлар билан алоқада бўлган шахслар карантин тугагандан (14 кун) сўнг эмланади; 8) Вакциналарнинг барча турларини киритишдан олдин, шифокор вакцинани олган одамда аллергик реакциялар мавжудлигини аниқлаши керак. Олдинги эмлашлардан сўнг аллергик реакцияларни бошдан кечирган шахсларга тиббий чеклов берилади.

6. Эмлаш ҳақида яна нималарни билиш керак?

COVID-19 га қарши эмланган шахслар эмлашдан кейин 30 дақиқа давомида тиббий ходимлар томонидан жойда кузатилади, сўнгра уч кун давомида мунтазам сўровномалар ва уйларга ташриф буюришлар билан давом этади, уларнинг соғлиғи текширилади. Барча эмлаш муассасаларида мутахассислар биринчи тиббий ёрдам учун зарур воситалар ва аптечкалар билан таъминланади. Эмлашдан кейин сауна, ҳаммомга ташриф буюриш, шунингдек, инъекция жойини қайта ишлаш тақиқланади. Агар эмлашдан кейин сизда оғриқ, қизариш, қичишиш, шишиш, иситма, бош айланиши сезилса, маҳаллий оилавий шифокорингизга мурожаат қилинг. COVID-19 вакцинасининг биринчи ва иккинчи дозалари 21-28 кун оралиғида (эмлаш турига қараб) берилиши керак, аммо баъзи ҳолларда бу муддат 42 кунгача узайтирилиши мумкин. Интервални 42 кундан ошиқроқ қилиш тавсия этилмайди. Агар бирон сабабга кўра вакцинанинг иккинчи дозаси ўз вақтида олинмаган бўлса, биринчи дозадан бошидан бошлаш шарт эмас.

7. Нима учун эмланиш лозим?

COVID-19 вакциналари пандемияни назорат остига олишга ёрдам берадиган ва мавжуд профилактика чоралари билан бирлаштирилган муҳим восита ҳисобланади. Вакциналар иммунитет тизимимизни кучайтиради ва юқтирганимизда вирусларга қарши курашишда ёрдам беради. Вакцинани олганимизда биз нафақат ўзимизни, балки атрофдагиларни ҳам ҳимоя қиламиз. COVID-19 ни келтириб чиқарадиган вирус жуда осон юқади. Аҳолининг 60-70 фоизида иммунитетни ривожлантирмасдан ушбу касаллик билан самарали курашиш мумкин эмас. Шуни эсда тутиш керак: дунёда COVID-19 билан касалланган беморларнинг 3-5% вафот этади ва улар орасида бизнинг яқинларимиз ҳам бўлиши мумкин. Ниқоб кийиш, ижтимоий масофани сақлаш, антисептиклардан фойдаланиш ва жамоат жойларига боришдан сақланиш вирусни юқтириш ёки бошқаларга юқтириш хавфини камайтириш бўйича самарали чоралар ҳисобланади, аммо улар пандемияни ушлаб туриш етарли эмас. COVID-19 га қарши эмлаш орқали сиз индивидуал ва жамоавий иммунитетини шакллантиришга ёрдам берасиз.