Ўзбекистонда лифтларнинг хавфсизлигини қандай таъминлаш мумкин

2023 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон Қурилиш, уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлигига лифт ускуналари эскирганлиги юзасидан 32 та мурожаат келиб тушган. Лифтлар ҳар куни миллионлаб одамлар томонидан қўлланилади, кўп қаватли уйлар, офис бинолари ва бошқа иншоотларда ҳаракатланиш қулайлигини таъминлайди. Улар замонавий шаҳарларнинг ажралмас қисмига айланган. Бироқ, улар фойдали эканига қарамасдан, Ўзбекистонда лифтлардан фойдаланиш хавфсизлиги саволлар туғдирмоқда.

Охирги пайтларда Ўзбекистонда лифтларнинг носозлиги билан боғлиқ бир қанча бахтсиз ҳодисалар рўй берди. Одамлар лифтларда қолиб кетишди, ичида йиқилиб ҳалок бўлишди. Кўп қаватли уйлар ва бинолар аҳолисини бу муаммо ташвишга солмоқда, бу давлат томонидан ҳам, аҳолининг ўзидан ҳам эътибор талаб қилади.

Лифтларнинг хавфсизлиги муаммолари турли омиллар, масалан, эскириш, нотўғри фойдаланиш, техник ёрдамнинг етишмаслиги ва бошқалар туфайли юзага келиши мумкин. Уларнинг амалийлиги ва хавфсизлигини таъминлаш учун ваколатли давлат органлари лифтларни мунтазам текшириш ва техник хизмат кўрсатишни амалга оширишлари керак. Бу аварияга олиб келиши мумкин бўлган муаммоларни аниқлаш ва бартараф этиш, шунингдек, лифт ускуналарини ўз вақтида янгилашга ёрдам беради, чунки эски лифтлар эскириш ва едирилиши туфайли камроқ хавфсиз бўлиши мумкин.

Бугунги кунда республикада жами 40 786 та кўп қаватли уйларда 10 868 тадан ортиқ лифт қурилмалари мавжуд.

Anhor.uz таҳририяти лифтлар билан боғлиқ ҳолатлар юзасидан Ўзбекистон Фавқулодда вазиятлар вазирлигига таҳририят сўровини юборди. Шундай қилиб, 2023 йилнинг биринчи ярмида Фавқулодда вазиятлар вазирлигига қутқарув хизматининг 1050 қисқа рақамидан фойдаланган ҳолда 391 та мурожаат келиб тушган.

Ўзбекистон Фавқулодда вазиятлар вазирлиги маълумотларига кўра, жорий йилнинг биринчи ярмида лифтда қолиб кетганлар сони 511 нафар кишини ташкил қилган.

Фавқулодда вазиятлар вазирлигида лифтда ҳалок бўлганлар ёки жароҳатланганлар қайд этилмаган. Бироқ, бир аёлнинг лифтдаги ўлими билан боғлиқ бир ҳолат маълум.

Шунингдек, Anhor.uz таҳририяти Ўзбекистон Қурилиш ва уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлигига лифтларнинг носозлиги юзасидан фуқаролардан келиб тушган мурожаатлар ва олинган маълумотлар юзасидан сўров юборди. 2023 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон Қурилиш, уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлигига лифт ускуналари эскирганлиги юзасидан 32 та мурожаат келиб тушган. Энг кўп мурожаатлар Самарқанд вилоятидан – 15 та, Навоий вилоятидан – 8 та, Сурхондарё ва Тошкент вилоятларидан 2 та ва Жиззах, Қашқадарё, Фарғона, Хоразм вилоятлари ва Тошкент шаҳридан 1 тадан келиб тушган.

Шунингдек, Қурилиш ва уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги жорий йилда 532 та лифт ускунасини янгисига алмаштириш режалаштирилгани, шундан 62 та лифт ускунаси янгиланганини таъкидлади. 800 дан ортиқ лифт кон-геология ва саноат хавфсизлиги инспекцияси рўйхатига киритилган.

Лифт хавфсизлиги муаммоси ҳақиқатан ҳам долзарб бўлиб, давлат ва назорат қилувчи органлардан жиддий эътиборни талаб қилади.

Бироқ, аввал айтиб ўтганимиздек, фуқароларнинг ўзлари ҳам лифтлар хавфсизлигига эътибор беришлари керак. Кўп одамлар ҳар доим ҳам лифтда ўзини тўғри тутмайди. Йўловчилар бундай ҳаракатларнинг тизим ишлаши учун юзага келиши мумкин бўлган оқибатларидан бехабар ҳолда лифт ичидаги тугмачаларни қаттиқ босиб ташлашлари ёки лифтни чақириш тугмачаларини синдиришлари одатий ҳол. Бундан ташқари, одамлар лифтда сакрашлари ёки у ерда бўлмаслиги керак бўлган нарсаларни, масалан, катта буюмлар ёки мебелни жойлаштиришга ҳаракат қилишади. Бундай ҳаракатлар лифтга зарар етказиши ва ундан фойдаланувчиларнинг барчаси учун хавф туғдириши мумкин. Кўпгина замонавий лифтлар одамларнинг лифтга эҳтиётсизлик билан муносабатда  бўлаётганини тасвирга оладиган видеокамералар билан жиҳозланган, баъзи видеолар ижтимоий тармоқларда эълон қилинган.

Агар сиз лифтда қолиб кетсангиз, ваҳимага тушманг. Биринчидан, лифт кабинасидаги ёрдам чақириш тугмасидан фойдаланиб кўринг. Ушбу тугма керакли ёрдамни кўрсатиши мумкин бўлган диспетчер ёки техник хизмат кўрсатиш хизмати билан алоқа қилиш учун мўлжалланган. Лифт эшикларини ўзингиз очишга уринманг, чунки бу хавфли бўлиши ва қўшимча муаммоларга олиб келиши мумкин.

Лифт ичидаги оператор билан боғлана олмасангиз, ёрдам хизматининг «1050»  рақамидан ҳам фойдаланишингиз ёки лифт тўхтаб қолгани ва сиз ичкарида эканлигингизни айтиб, шу уйда яшайдиган фуқаролардан ёрдам сўрашингиз мумкин.

Эсингизда бўлсин, асосийси хотиржам бўлиш, кўрсатилган кўрсатмаларга риоя қилиш ва муаммони тез ва хавфсиз ҳал қилиш учун мутахассисларга ишонишдир.

Асель Абатова