Dubai Reef: Дубай денгиз қояларини яратиш бўйича дунёдаги энг йирик лойиҳалардан бирини бошламоқда

Дубай дунёдаги энг катта сунъий қоялардан бирини қуришни кўзда тутувчи кенг кўламли Dubai Reef лойиҳасини ишга туширмоқда. Ушбу инновацион лойиҳанинг мақсади атроф-муҳитни асрашдан иборат. Дубай валиаҳд шаҳзодаси ва Дубай Ижроия кенгаши раиси Шайх Ҳамдан бин Муҳаммад бин Рашид Ал Мактумнинг директивасига мувофиқ, лойиҳани Дубай иқтисодиёт ва туризм департаменти шаҳарнинг Балиқчиликни тартибга солиш қўмитаси билан ҳамкорликда олиб боради. Шунингдек, Дубай Савдо палатаси, Портлар, Божхона ва эркин зоналар корпорацияси ва Nakheel девелопер компанияси лойиҳанинг ҳамкорларига айланади.

Dubai Reef лойиҳаси барқарор балиқчиликни қўллаб-қувватлаш, балиқлар популяциясини кўпайтириш ва озиқ-овқат хавфсизлигини яхшилаш бўйича шаҳар дастурининг бир қисми ҳисобланади. Ушбу лойиҳа карбонат ангидрид чиқиндисини камайтириш ва денгизда биологик хилма-хилликни оширишда ҳам муҳим роль ўйнайди. Бундан ташқари, лойиҳа Дубайнинг D33 иқтисодий дастурини амалга ошириш ва Дубайнинг барқарор ривожланиш етакчиси сифатидаги обрўсини мустаҳкамлашда муҳим таркибий қисм ҳисобланади.

Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, ёввойи табиатни асраш ва биологик хилма-хилликни қўллаб-қувватлаш БААнинг 2050 йилгача иқлим нейтраллигига эришишга интилаётган энг муҳим устувор йўналишларидир.

“Дубай атроф-муҳитни муҳофаза қилишга катта аҳамият беради ва уни асраб-авайлаш тарафдори, уни келажак авлодлар учун барқарор келажакни таъминлашнинг муҳим стратегик устувор йўналиши деб билади. Глобал иқлим ўзгариши билан боғлиқ асосий муаммолар ёввойи табиатнинг ҳар хил турларига сезиларли таъсир кўрсатмоқда ва Дубай маржон қояларга алоҳида эътибор қаратган ҳолда, ушбу ўзгаришларнинг таъсирини табиий муҳит барқарорлигини таъминлайдиган ташаббуслар орқали юмшатишда муҳим роль ўйнаш ниятида. Маржон қоялари денгиз ҳаётини муҳофаза қилишнинг муҳим таркибий қисми бўлиб, катта иқтисодий ва экологик аҳамиятга эга. Биз ушбу истиқболли лойиҳа Дубайда бошланганидан ва маржон қояларни сақлаш бўйича глобал саъй-ҳаракатларга ҳисса қўшаётганидан мамнунмиз”, – дейди Дубай валиаҳд шаҳзодаси ва Дубай Ижроия кенгаши раиси Шайх Ҳамдан бин Муҳаммад бин Рашид Ал Мактум.

Лойиҳанинг бошланиши 2023 йил 30 ноябрдан 12 декабргача “Expo City Dubai”да бўлиб ўтган БМТнинг иқлим ўзгариши бўйича 28-конференцияси (COP28) билан бир вақтга тўғри келди. Умумшаҳар Dubai Can ҳаракати денгиз флораси ва фаунасини сақлаш, денгиз биохилма-хиллигини ошириш ва амирликнинг барқарор ривожланиш нуқтаи назаридан глобал шаҳарлар орасида етакчига айланишига ёрдам беришга қаратилган.

Dubai Can дастури 2022 йил 15 февралда Шайх Ҳамдан бин Муҳаммад бин Рашид Ал Мактум томонидан бир марталик пластик сув идишларидан фойдаланишни камайтиришга қаратилган Refill for life ташаббуси билан бошланган. Ушбу ташаббус ишга туширилганидан бери пластик бутилкалардан фойдаланишни 500 мл ҳажмли 15,5 миллиондан ортиқ бутилкага қисқартирди. Яқинда тақдим этилган Dubai Can ташаббуси доирасидаги Dubai Reef  лойиҳаси нафақат денгиз муҳитини ҳимоя қилиш, балки COP 28 мавзулари ва мақсадларига мувофиқ углеродни карбонат ангидрид газини камайтиришша муҳим ҳисса қўшишга қаратилган.

Дубайнинг қирғоқ чизиғини қоялар билан ўраш: муҳим босқич

Dubai Reef лойиҳаси 600 квадрат метр майдонда турли ўлчамдаги сунъий қояларни яратиш бўйича улкан ташаббусдир. Қоя модулларининг умумий ҳажми 400 минг куб метрдан ошади, йилига етти миллион тоннадан ортиқ углеродни ушлаш қобилиятига эга. Лойиҳа углеродни ушлашга ҳисса қўшишдан ташқари, маржон қояларни тиклаш, қирғоқ зоналарини ҳимоя қилиш ва Дубай қирғоқлари бўйлаб денгиз биохилма-хиллигини тиклашда муҳим роль ўйнайди.

Амалга ошириш босқичлари: тўрт қисмдан иборат саёҳат

Dubai Reef лойиҳаси тўрт босқичда амалга оширилади, уларнинг ҳар бири муваффақиятли амалга оширилишига ва атроф-муҳитга ижобий таъсир кўрсатишига ҳисса қўшади. Лойиҳа 2024 йилнинг биринчи чораги охирида бошланади ва тўрт йил ичида якунланиши кутилмоқда. Ушбу лойиҳа COP 28 барқарорлик мақсадлари ва стратегиясига тўлиқ мос келади, Дубайнинг экологик жавобгарлик ва инновацион ечимлар бўйича глобал етакчи сифатидаги мавқеини мустаҳкамлайди.

Атроф-муҳит ва ижтимоий-иқтисодий таъсирлар: комплекс ёндашув

Экология нуқтаи назаридан, Dubai Reef лойиҳаси қирғоқ инфратузилмасини ушлаб туради ва сақлаб қолади. У турли хил денгиз жониворлари учун уйга айланади – Дубай қирғоғидаги қоялар туфайли денгиз губкалари, устрицалар, моллюскалар, краблар, денгиз юлдузлари, кирпилар ва турли хил балиқларнинг янги популяциялари ўсади. Бундан ташқари, лойиҳа Форс кўрфази ҳудудида иқлим ўзгариши оқибатларига қарши курашда муҳим роль ўйнайди.

Dubai Reef лойиҳаси атроф-муҳитга фойдаси билан бир қаторда муҳим ижтимоий-иқтисодий оқибатларга ҳам эга. Бу янги иш ўринларини яратиш, денгиз байрамларининг жозибадорлигини ошириш ва БААнинг озиқ-овқат хавфсизлиги стратегиясига мувофиқ барқарор озиқ-овқат манбаларини яратишга ёрдам беради. Лойиҳа маҳаллий маданиятни сақлашга ёрдам бериш ва инвесторларни жалб қилиш, манфаатдор томонлар билан ҳамкорликни кучайтиришга қаратилган.

БАА учун денгиз муҳитини муҳофаза қилиш устувор вазифа бўлганлиги сабабли, Dubai Reef лойиҳаси Иқлим ўзгариши ва атроф-муҳит вазирлиги (MoCCAE) ва Абу Даби Атроф-муҳит агентлиги (EAD) томонидан ишга туширилган 2019-2030 йилларга мўлжалланган Барқарор балиқчилик миллий стратегиясига мос келади, у мамлакатнинг балиқ захираларини кўпайтириш ва БААдаги денгиз муҳитига ортиқча балиқ овлаш таъсирини камайтиришга қаратилган.