Трамп ёки Ҳаррис: Америка ва дунёни ким қашшоқликка етаклайди?

Нафақат Қўшма Штатлар, балки бутун дунё фаровонлиги Америка сайловлари натижаларига боғлиқ. Аксарият америкаликлар Доналд Трамп мамлакат бойлигини оширишда яхшироқ иш қилишига ишончи комил. Аксарият иқтисодчилар эса Камала Ҳаррисни қўллаб-қувватлайди ва Трампни жаҳон иқтисодиётига таҳдид деб билади.

Ким ҳақ? Нега 5-ноябрь куни АҚШда бўлиб ўтадиган президентлик сайловларининг асосий иқтисодий натижаси Ҳаррис ва Трампнинг иқтисодий дастурлари ва жамоаларига ҳеч қандай алоқаси йўқ?

Нима учун иқтисодиёт сиёсатдан муҳимроқ

Тарихий сайлов кампанияси ўзининг сиёсий шов-шувлари, фашизм ва марксизмдаги ўзаро айбловлар, Америка демократияси инқирози ва яқинлашиб келаётган фуқаролар уруши ҳақидаги гап-сўзлари билан барчанинг хотирасида қолди.

Иқтисодиёт ҳақида деярли гапирилмаган. Бироқ, айнан шу сайловлар учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Икки сабабга кўра.

Биринчидан, иқтисод доимий равишда АҚШ сайловчиларининг асосий ташвишлари орасида биринчи ўринда туради.

Америкаликлардан Трамп ёки Ҳаррисга овоз бериш қарорига биринчи навбатда нима таъсир қилиши сўралганда, кўпчилик иқтисодиётни биринчи ўринга қўяди. Бошқа барча муаммолар: демократия, иммиграция, аборт, қурол-яроғ, Россия, Яқин Шарқ ва бошқаларга таҳдидлар жуда орқада.

Иккинчидан, Америка аксирганда ривожланган давлатлар шамоллайди, ривожланаётган давлатлар эса гриппдан азият чекади. Қўшма Штатлар сайёрамизнинг энг йирик иқтисодиёти ва молиявий двигатели, энг муҳим савдо бозори ва нефт ва газнинг энг йирик ишлаб чиқарувчиси ҳисобланади. Доллар дунёдаги асосий захира ва ҳисоб-китоб валютаси ҳисобланади.

Қўшма Штатлардаги муаммолар Европада (Қўшма Штатлардан кейин иккинчи энг йирик иқтисодиёт) рецессия билан тўла ва Хитой ва бошқа ривожланаётган мамлакатларга янада оғриқли таъсир қилади, буни АҚШда бошланган 2008 молиявий инқирози аниқ кўрсатди. , унинг оқибатлари билан дунё ҳали ҳам шуғулланмоқда.

Трампнинг иқтисодий дастурини бузиш, тузмаслик

Харрис таклиф қилганидан кўра радикалроқ, аммо Америка ҳукуматидаги назорат ва мувозанат тизими тўсатдан ҳаракатларни истисно қилади. Солиқларни ёки бюджет харажатларини тубдан қисқартириш учун Конгресс розилиги талаб қилинади ва қанчалик радикал бўлса, шунчалик бир овоздан.

Қуйида номзодлар нимани ваъда қилгани, улар нимани ўзгартириши мумкинлиги ва буни ким амалга ошириши (Илон Маск). Айни пайтда, келинг, Америка ва жаҳон иқтисодиётига ҳар қандай иқтисодий дастурдан кўра кўпроқ таъсир қиладиган нарса ҳақида гапирайлик. Мана, Нобел мукофоти совриндори иқтисодчиларнинг фикри.

“Иқтисодий фаровонликнинг энг муҳим шартлари қонун устуворлиги ва аниқлик, иқтисодий ва сиёсийдир. Трамп иккаласига ҳам таҳдид қилмоқда”, деб огоҳлантирган йигирмалаб Нобел иқтисодчилари овоз беришдан олдин очиқ хатда.

Замонавий иқтисодиётнинг асосини истеъмол ва инвестициялар ташкил этади. Ноаниқлик одамларни камроқ сарфлашга, корхоналарни лойиҳаларни кечиктиришга ва одамларни ишдан бўшатишга мажбур қилади. Қонун устуворлиги ва демократик институтлар Ғарбда хусусий мулк хавфсизлигини кафолатлайди, бу хатни имзолаганлардан бири, 2024 йил учун иқтисодиёт бўйича Нобел мукофоти совриндори Дарон Аcемоглу томонидан илмий исботланган.

Иқтисодчилар учун Трамп ноаниқликни ифодалайди. У аввалги сайловларда ҳеч қачон мағлубиятни тан олмаган ва жорий кампания давомида бир неча бор туб ўзгаришлар бўлишини ваъда қилган. Митингларда айтилган гаплар ҳақиқатга айланиши номаълум. Аммо бу ноаниқлик ишончни қўшмайди.

Трамп нима ваъда қилади

Трамп солиқларни кенг миқёсда қисқартиришни, ижтимоий харажатларни кескин қисқартиришни, ҳукумат томонидан тартибга солишни қисқартиришни, Байденнинг «яшил» қонунларини бекор қилишни ва нефт ва газ ишчиларига нисбатан барча чекловларни олиб ташлашни ваъда қилмоқда. Ва яна кўп нарса, бунинг учун унга консерватив, икки партияли Сенатдаги туб ўзгаришлар тарафдорлари керак бўлади, бу шубҳали.

Унинг президентлик ваколатларидан Америка иқтисоди ва бутун дунё учун муҳим бўлган сайловолди кампаниясидаги иккита асосий ваъдасини бажариш учун фойдаланиш қобилияти аниқ.

Биринчиси, Хитой ва Европа билан савдо уруши . Трамп буни кучайтирмоқчи. У биринчи марта Оқ уйга келганида Хитойнинг барча товарларига 25% бож жорий этган ва Европа товарларига бир қатор божларни оширган. Хитой ва Европа Иттифоқини жазолаш мумкин эмас эди, чунки америкалик истеъмолчилар ҳамма нарса учун пул тўлашди.

Энди Трамп олдинга боришга ва божни 60 фоизга оширишга ва шу билан бирга Шимолий Америкадаги эркин савдога чек қўядиган қўшни Мекцикадаги Хитой заводларида ишлаб чиқарилган автомобиллар ва бошқа товарларни АҚШга олиб киришни чеклашни ваъда қилмоқда. шунингдек. Бундан ташқари, Трамп Европага импорт тарифлари билан таҳдид қилмоқда, шунингдек, ишлаб чиқаришни чет элга кўчирувчи Америка компаниялари ва халқаро тўловларда доллардан фойдаланишни истамайдиган мамлакатлар.

Bloomberg Эcономиcсъдан америкалик иқтисодчиларнинг ҳисоб-китобларига кўра, Трампнинг тарифлари 2028 йилдаги навбатдаги президентлик муддати охиригача Қўшма Штатларга ялпи ички маҳсулотнинг 0,8-1,3 фоизи миқдорида иқтисодий зарар этказиши мумкин. Бу улкан пул: Америка ялпи ички маҳсулоти ҳозир деярли 30 триллион долларни ташкил этади ва 4 йил ичида, ХВФ прогнозларига кўра, у 34 триллиондан ошади.

Иккинчи ваъда муҳожирларни депортация қилиш . Ноқонуний муҳожирларнинг чиқариб юборилиши Қўшма Штатларни бир неча юз миллиард, ҳатто триллионлаб доллардан маҳрум қилади, деб ҳисоблайди иқтисодчилар.

Bloomberg Эcономиcс, агар Трамп ғалаба қозонса, мигрантлар билан ишлашнинг учта сценарийсини моделлаштирди: 1) чегарани ёпинг ва бошқа ҳеч кимни киритманг; 2) бир вақтнинг ўзида яқинда келган ноқонуний муҳожирларни депортация қилиш ва 3) бир марта рухсатсиз келган барча муҳожирларни, ҳатто улар ҳужжатларни олган бўлса ҳам, депортация қилиш.

«Камроқ ишчилар ялпи ички маҳсулотнинг камлигини англатади», деб ёзадилар улар. — Иккинчи сценарийда, яқинда келган муҳожирларни депортация қилиш билан, 2028 йилга келиб, иқтисодиётнинг умумий ҳажми, бизнинг ҳисоб-китобларимиз бўйича, депортациясиз бўлганидан қарийб 3 фоизга кичикроқ бўлади. Шу билан бирга, аҳоли тез камаймайди, шунинг учун аҳоли жон бошига ўртача даромад камаяди”.

Бошқача қилиб айтганда, америкаликлар қашшоқлашади.

Шу билан бирга, иммиграция мамлакатга фойда келтирмоқда ва ковид пандемиясидан кейин инфляция ва қарз олиш харажатлари ошганига қарамай, Қўшма Штатларга Европа ва бошқа ривожланган мамлакатларга қараганда тезроқ ўсишига имкон берди.

Конгресс бюджет бюроси ҳисоб-китобларига кўра, яқинда рекорд даражадаги муҳожирлар оқими 2023 йилдан 2034 йилгача АҚШ ялпи ички маҳсулотини 7 триллион долларга оширади ва Ғазначилик учун қўшимча 1 триллион доллар даромад келтиради.

Нима учун Ҳаррис иқтисодиёт бўйича Трампга ютқазмоқда

Харрис ҳали ҳам вице-президент сифатида ҳокимиятда ва агар у сайловда ғалаба қозонса, у одатда солиқ ва бюджет сиёсати бўйича партия йўналишини давом эттириши кутилади, ўрта синфга бир оз бош ирғади ва бойлар учун муаммо.

Унинг сайловолди платформаси ўрта синф учун солиқларни камайтириш, кичик бизнес ва стартапларни қўллаб-қувватлаш, арзон уй-жой ва соғлиқни сақлашни ўз ичига олади.

Байден даврида Америка иқтисодиёти турғунликдан қочади ва кучли ўсиб бормоқда, прогнозлардан ошиб кетди, аммо унинг вице-президенти Харрис иқтисодий жабҳада мудофаа қилмоқда, чунки америкаликлар Трамп даврида яхшироқ яшашганига ишонишади.

Ковиддан олдин дунё паст ставкалар ва барқарор нархларга ўрганиб қолган эди. Бутун авлодлар учун Covidдан кейинги 10% ёки ундан юқори инфляция уларнинг ҳаётида биринчи марта бошдан кечирган зарба бўлди.

Улар буни абадий эслаб қолишди ва энди Байден ва Харрисга «бу Трамп даврида содир бўлмаганини» эслатишди.

«Бундан ҳам ажабланарлиси: Америка юқори инфляциядан қочиб, иқтисодий ўсиш бўйича бошқа ривожланган мамлакатларни сезиларли даражада ортда қолдиргани ёки Байден бунинг учун мақтовга сазовор эмасми?» — деб ёзган иқтисодчи Пол Кругман ва унга АҚШ ва евроҳудуд иқтисодиётларининг ўсиш графигини илова қилган.

Нобел мукофоти совриндорларининг элит клубидаги ўнлаб америкалик ҳамкасблари Харрисни очиқ хатда қўллаб-қувватладилар.

“Ҳар биримизнинг у ёки бу иқтисодий сиёсат бўйича ўз қарашимиз бор, лекин биз умуман олганда, Харрис иқтисодий дастури мамлакат саломатлигини, иқтисодиётнинг барқарорлигини яхшилашга, сармоя ва иш ўринлари яратишга туртки бўлишига ҳамда мамлакатимизда ижтимоий адолатни таъминлашига ишонамиз. мамлакат. Бу Доналд Трампнинг самарасиз иқтисодий дастуридан анча устундир”, — дейилади мактубда.

Имкониятингиздан ташқарида яшаш

Трамп ва Харрис сайлов ваъдаларидан қайси бирини амалга ошириши нафақат уларнинг сўзлари учун масъулиятни ўз зиммасига олишга тайёрлигига, балки ноябрдаги сайловлардан кейин кучлар мувозанати ўзгариши мумкин бўлган Сенатнинг розилигига ҳам боғлиқ. , президентдан ташқари америкаликлар сенаторларнинг учдан бир қисмини қайта сайлайди.

Аммо ҳозир кафолатланган нарса, 5-ноябрдаги овоз бериш натижаси қандай бўлишидан қатъи назар, Америка ҳар қандай ҳолатда ҳам ўз имкониятларидан ташқари яшашда давом этади.

На Трамп, на Харрис ялпи ички маҳсулотнинг 100 фоизигача ўсиб бораётган АҚШнинг улкан қарзини қисқартириш ва ҳозирги тақчиллиги тинч даврларга эмас, балки инқироз ёки уруш даврига хос бўлган бюджетдаги тешикни қисқартириш ҳақида гапирмаяпти. иқтисодий ўсиш, бунда ҳукумат анъанавий равишда ўз маблағларини тартибга солишга ва хавфсизлик тармоғини тўплашга ҳаракат қилади.

Халқаро валюта жамғармаси раҳбари Кристалина Георгиева буни Вашингтондаги сайловлар арафасида америкаликларга эслатди.

“Қуёш порлаётганда, томни тузатиш вақти келди. Бироқ, ҳар доим тақчиллик ва қарзлар масаласини кейинга қолдириш васвасаси бор «, деди у.

Георгиева АҚШ бюджети тақчиллиги ва қарзи аввал юқори бўлганини, бироқ сўнгги йилларда муаммо янада оғирлашганини, чунки Оқ уй икки инқироз – пандемия ва инфляцияга қарши курашиш учун қўшимча маблағ сарфлашга мажбур бўлганини эслади.

«Энди иқтисодиёт кучли ўсишга қайтди, бу тенденцияни тўхтатиш ва ўзгартириш вақти келди»,  деди у, лекин буни амалга ошириш сиёсий жиҳатдан қийин бўлишини тезда тан олди, чунки харажатларни қисқартириш ва солиқларни ошириш керак.

Трамп ва Харрис дастурларида бу каби ҳеч нарса ёзилмаган.

Тўғри, Трамп, агар у ғалаба қозонса, ўз ҳомийси Илон Маскни давлат маблағларини тежашга масъул этиб тайинлашга ваъда беради, Маск эса ўз навбатида, бюджетни деярли учдан бир қисмга қисқартириш билан таҳдид қилади. Бироқ, бу ижтимоий харажатларни қисқартириш масалаларида анъанавий равишда консерватив бўлган Конгресснинг розилигини талаб қилади.