Йирик эстакадалар шовқинидан аҳолини қандай ҳимоя қилиш мумкин: тошкентликлар тажрибаси

Узоқ муддатли шовқин стрессга олиб келади, руҳий ҳолатга салбий таъсир кўрсатади ва турли касалликларга сабаб бўлиши мумкин. Ҳатто доимий фон шовқини уйқу сифатини ёмонлаштириши ва меҳнат унумдорлигини пасайтириши мумкин, бу кўпчилик тошкентликларга маълум.

Тошкентнинг Яккасарой туманидаги Муқимий 1-тор кўчасида жойлашган 10-уйнинг аҳолиси йирик эстакададан кечаю-кундуз ўтаётган транспорт воситаларидан ҳосил бўлаётган шовқинсиз яшаш имкониятини қўлга киритиш учун курашишга қарор қилди.

Фотосурат : ЎзA АА

Тошкент шаҳар Яккасарой тумани ҳокимлиги ва ИИБга мурожаатлар натижа бермади.

Туман ҳокимлиги ва ИИБдан олинган жавоблар Яккасарой тумани санитария-эпидемиология осойишталиги ва жамоат саломатлиги хизматини санитария меъёрларидан ошиб кетганлигини кўрсатган шовқин даражасини ўлчашга мажбур қилиш учун Xalq Nazorati орқали аниқ мурожаат қилиш доирасини торайтирди.

Статистика ва меъёрлар

Ўлчовлар шуни кўрсатдики, эстакада ёнидаги квартираларда шовқин даражаси рухсат этилган меъёрлардан 12 дБА (инсоннинг товушни қабул қилишини ҳисобга олган ҳолда шовқин даражаси ўлчов бирлиги) юқори экан. Ўзбекистонда ўрнатилган СанҚваН меъёрларига кўра, соат 7:00 дан 23:00 гача шовқин даражаси 45 дБ дан, 23:00 дан 7:00 гача эса 55 дБ дан ошмаслиги керак. Бироқ, махсус ускуналар ёрдамида олинган ҳақиқий маълумотлар белгиланган рухсат этилган қийматларнинг қўпол равишда бузилганлигини кўрсатди.

Шовқин учун ким жавобгар

Шовқин даражасини пасайтириш бўйича чора-тадбирлар кўриш учун шаҳар ва туман ҳокимликларининг фуқаролик объектлари, бу ҳолда сони тобора кўпайиб бораётган автомобиль эстакадаларидан фойдаланиш бўйича тегишли бошқармалари жавобгардир. Бироқ мақолада Муқимий кўчасидаги эстакадалар ҳақида сўз боради. Афсуски, муаммони ҳал қилишдан ўзини четга олган «Муҳандислар» маҳалла қўмитасининг ҳаракатсизлигини қайд этишга тўғри келади.

Шовқиндан ҳимоя қилиш муаммоси эстакадани лойиҳалаш босқичида юзага келади, бунда ё шовқинни пасайтирувчи экранларни «унутиб қўядилар», ё муаммони етарлича баҳоламайдилар.

Шовқинни ютувчи экранлар ва тўсиқларни ўрнатиш амалиёти ва меъёрларини шакллантириш билан бир қаторда, келажакда шовқин даражаси меъёрларига риоя этилишини назорат қилиш ҳам муҳимдир.

Шовқин манбалари ва ечим вариантлари

Асосий шовқин манбалари – бу кечаю-кундуз эстакадалардан ҳаракатланишни тўхтатмайдиган транспорт воситаларидир.

Маҳаллий ҳокимият органлари ва маҳалла қўмитаси бу муаммони ҳал қилишдан ё ўзларини четга олишган, ё уларда ваколатлар етишмайди. Шу сабабли улар муаммони бартараф этиш бўйича ҳеч қандай чора кўрмаяптилар.

Бундай муаммоларни ҳал қилишнинг жаҳон амалиётига мурожаат қиламиз. Турли манбалар аҳолини эстакадалар ва кўприклардан ҳимоя қилиш учун уйлар олдида ёки бевосита кўприкда шовқинни ютувчи экранлар, уй эгаларининг деразаларига шовқинни ютувчи воситалар ўрнатишни таклиф қилади.

Шовқинни ютувчи экран нима

Кўприклар учун шовқиндан ҳимоя қилувчи экранларнинг уч асосий тури мавжуд:

• Шовқинни ютувчи – товуш тўлқинини ютадиган ва ўз ичига ўтказадиган тешикли шаффоф бўлмаган панеллардан иборат.
• Шовқинни қайтарувчи – экран юзаси товуш тўлқинини қайтариб, уни товуш манбасига қайтаради. Улар шаффоф ёки шаффоф бўлмаслиги мумкин. Бундай тўсиқ конструкциясининг намунасини Afrosiyob поездини Шимолий вокзал перронида кўриш мумкин эди.
• Комбинацияланган – шовқинни ютувчи ва шовқинни қайтарувчи экранларнинг хусусиятларини ўзида мужассам этган.

Фотосурат: Тошкентдаги Шимолий вокзал перрони

Масалан, Москвадаги Андреевский кўпригида 131 метр узунликдаги экран ўрнатилган бўлиб, бу транспорт воситаларининг шовқинини сезиларли даражада камайтириш имконини беради.

Фотосурат: Москвадаги Андреев кўприги

Энг муҳими, Ўзбекистон бозорида бундай экранлар бўйича турли таклифлар мавжуд, бу муаммо билан шуғулланишга тайёр мутахассислар бор – қолгани озгина: ҳукумат ёки шаҳар ҳокимлигининг қарорини қабул қилиш ва 2025-2026 йилларга бюджет маблағларини кўзда тутиш.

Август ва сентябрь ойларида 2025 йил учун бюджет шакллантирилаётганда, бу муаммо билан шуғулланишнинг айни вақти, шунинг учун ушбу мақолани шовқинни ютувчи экранларни сотиб олиш ва ўрнатишни молиялаштириш муаммоси бўйича шаҳар ҳокимлигига мурожаат сифатида қабул қилишингизни сўраймиз.

Деразалардаги шовқин юткичлар

Шаҳар ҳудудларидаги деразаларга шовқин ютувчи воситаларни ўрнатиш дераза орқали кирадиган шовқин даражасини пасайтирадиган махсус ойна пакетлари ва овоздан ҳимояловчи плёнкалардан фойдаланишни ўз ичига олади. Шовқин ютқичлар янги ва мавжуд биноларга ҳар бир уй-жойга индивидуал ёндашув ва қулайлик даражасини ошириш нуқтаи назаридан ўрнатилиши мумкин.

Уй олдида шовқинни ютувчи тўсиқлар ва экранлар яратиш

Уй-жойлар олдида бевосита шовқинни ютувчи тўсиқлар ва экранларни ўрнатиш уларни йўллар ва транспорт воситаларидан келадиган шовқиндан ҳимоя қилишга ёрдам беради. Бу иншоотлар нафақат шовқинни камайтирадиган, балки ҳудуднинг кўринишини яхшилайдиган яшил майдонлар ва махсус деворларни ўз ичига олиши мумкин.

Тошкент ва бошқа йирик шаҳарларнинг бош қурилиш бошқармаси лойиҳачилари ва қурувчилари шаҳарнинг аҳоли зич жойлашган туманларидан ўтадиган эстакадаларни лойиҳалашда шовқинни сўндирувчи экранларни лойиҳалаш босқичидаёқ кўзда тутишлари муҳимдир.

Фақат Давархитектқурилишназорат бошқармаси ва шаҳар ҳокимлиги бўлинмалари билан биргаликдагина яшаш учун қулай шароит яратиш ва шаҳар аҳолисининг ҳаёт сифатини яхшилаш мумкин.

Шаҳарнинг ҳар бир масъулиятли фуқароси ижобий фаоллик кўрсатиши ва пойтахтда қулай яшаш шароитларини яратиш учун конструктив таклифлар киритиши керак.

Қонунчиликка ҳаволалар:

Ўзбекистон Республикаси санитария қоидалари ва нормалари

 «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонун

«Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги тўғрисида»ги қонун

Мурожаатларни қайд этиш учун ресурслар:

Ўзбекистон Республикаси Президентининг виртуал қабулхонаси

Тошкент шаҳар хизматлари ҳамкорлиги учун хизмат – Xalq Nazorati

Марат Смагин, Anhor.uz колумнисти