Энергия самарадорлиги қандай қилиб шаҳарсозлик қоидаларининг асосий талабига айланмоқда

Тошкентда бўлиб ўтган энергетика, қурилиш, экология соҳалари мутахассислари, давлат ва халқаро ташкилотлар, бизнес ва ОАВ вакиллари иштирок этган давра суҳбатида шаҳарсозлик стандартлари ва бош режалаштиришни такомиллаштириш бўйича таклифларни муҳокама қилиш жараёнида энергия самарадорлиги ва иқлим ўзгаришига асосий эътибор қаратилди.

Тадбир Қурилиш ва уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги, Қурилиш ва уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги ҳузуридаги Миллий илмий-тадқиқот институти, шунингдек, лойиҳа институтлари, хусусий лойиҳалаш ташкилотлари, Энергетика вазирлиги ҳузуридаги Қайта тикланувчи энергия манбалари илмий-тадқиқот институти миллий институти, Энергетика вазирлиги, Ўзгидрометмарказ, Табиий ресурслар вазирлиги, қайта тикланувчи энергия манбалари ва энергия тежамкор технологиялар соҳасидаги хусусий сектори, шунингдек, фуқаролик жамияти вакиллари ўртасида фикр алмашиш майдончасига айланди.

Лойиҳа Ўзбекистоннинг қишлоқ уй-жой секторида иссиқхона газлари чиқиндиларини камайтиришни таъминлайдиган янада барқарор ривожланиш йўлини ишлаб чиқишга қаратилган.

“Бу йил қишда аномал совуқлар муносабати билан одамлар биноларнинг энергия самарадорлиги ҳақида ўйлаб қолишди ва биноларни совуқ ўтмайдиган қилиш ва хоналарда иссиқлик йўқотилишини камайтириш йўлларини излай бошлашди. Энергия тежамкор материаллар замонавий қурилишнинг ажралмас қисми ҳисобланади, чунки улар бино ва иншоотларнинг энергия сарфини камайтиради, бу эса ўз навбатида иситиш, ҳавони кондиционерлаш ва ёритиш харажатларини камайтиришга олиб келади”, — деди мунозара иштирокчиси, бизнес ҳамжамият вакили Шукрулло Комилов. .

2022йил декабрда Ўзбекистон Президентининг “Ўзбекистон Республикасини 2030 йилгача “яшил” иқтисодиётга ўтишига қаратилган ислоҳотлар самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони кучга кирди, унга кўра, қурилиш соҳасида бинолар ва иншоотларни қуриш пайтида, шунингдек, аҳоли пунктларида энергия тежаш ва энергия самарадорлиги энергия самарадорлигини ошириш ва энергия тежаш нормаларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш кўрсаткичлари бу  борадаги асосий ташкилий чора-тадбирлар ҳисобланади.

“Энергия тежамкор бинолар қуриш ва энергия тежамкор қурилиш материалларидан фойдаланиш долзарб мавзулардан биридир. Асосан, ҳозирги вақтда биноларда энергия тежайдиган материаллардан фойдаланиш кўзда тутилган. КНАУФ компанияси бутун дунё бўйлаб фаолият юритади ва қурилиш материаллари ишлаб чиқариш билан шуғулланади. Айни пайтда ўз фаолият соҳамизда энергия тежамкор ва тежамкор қурилиш техникаси ишлаб чиқаришни кўпайтирмоқдамиз. Қурилиш майдонларида юзага келадиган муаммоларни ҳал қилиш учун энергия тежамкор тайёр ечимларни ишлаб чиқиш жараёнини ҳам бошладик”, – дейди КНАУФ ахборот-технология марказининг раҳбари Шукрулло Комилов.

Қуёш энергиясидан иситиш бўйича мутахассис Нилуфар Авезова сўнгги пайтларда юз берган иқлим ўзгаришларини ҳисобга олган ҳолда қурилиш соҳасидаги меъёрий-ҳуқуқий базага ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш зарур, деб ҳисоблайди.

“Ҳароратнинг кўтарилиши ва қуёш радиациясига бардош берадиган янги авлод қурилиш материалларидан фойдаланишни қонунчилик даражасида белгилаш зарур. 2017 йилда Ўзбекистон Барқарор ривожланиш бўйича Париж битимини имзолади, 2021-йилда эса декарбонизация бўйича ўз мажбуриятини олди ва мамлакат ҳужжатда кўрсатилган мажбуриятларини бажариши керак”, — дея тушунтиради Нилуфар Авезова.

Мутахассиснинг фикрига кўра, ҳар бир инсон декарбонизацияга ҳисса қўшиши мумкин.

“Ёзда совутиш, қишда иситиш учун камроқ электр энергиясидан фойдаланиш кераклигини одамлар тушуниб етишлари ва қурилиш материаллари сифатини, энергия самарадорлигини биринчи ўринга қўйишлари муҳимдир. Бу қурилиш материалларининг конструкцияси ва сифатига боғлиқ”, – дейди Нилуфар Авезова.

Бир йилдан ортиқ вақтдан бери Тошкентда ишлаб келаётган голландиялик урбанист Баз Маскинс Европа шаҳарларининг халқаро тажрибасидан Ўзбекистон учун ҳам фойдаланиш мумкинлигини айтди.

“Ўзбекистонда боғлар, яшил ҳудудлар бор, лекин шу билан бирга, ёнма-ён турган бинолар ва уйлар ҳам кўп, яқин атрофда эса яшил майдонлар кам. Бугунги тақдимотда Лондон, АҚШ ва Барселона тажрибаси тақдим этилди. Иқлим жиҳатидан Барселона кўпроқ Тошкентга ўхшайди. Уларда яхши йўлга қўйилган жамоат транспорти, кўплаб бинолар ва яшил ҳудудлар бор, шунинг учун Барселона Тошкент учун яхши ўрнакдир”, — дейди Баз Маскинс.

У, шунингдек, Тошкентда шаҳар бўйлаб кўплаб автомобиллар ҳаракат қилишини, айни пайтда аҳоли жамоат транспортидан тез ва қулай фойдаланиш имкониятига эга бўлишини таъкидлади.

“Пойтахтда ўтиш қисмида тирбандилик бўлмаслиги учун шунчалик кўп йўл қуриш қийин. Шунинг учун жамоат транспорти – автобуслар, трамвайлар ва метро муҳим аҳамиятга эга. Баъзан эса ҳатто велосипедда ҳам шаҳар бўйлаб ҳаракатланишимиз мумкин”, — дея таклиф қилди мутахассис.

Шу тариқа, маҳаллий ва хорижий экспертлар ўзгарувчан иқлим шароитини ҳисобга олган ҳолда, шаҳарлар қиёфасини ҳам эстетик жиҳатдан, ҳам Ўзбекистон аҳолиси учун қулайлик нуқтаи назаридан янада яхшилашни режалаштиришмоқда.

Дарья Пензова