Хитой Лотин Америкасида ўз мавқеини кучайтирди: АҚШ хавотирда
Яқинда Перу қирғоғида қурилган янги мегапорт Хитойнинг Лотин Америкасидаги таъсирини кучайтирган ҳолда АҚШнинг диққатини тортмоқда. Хитой давлат компанияси Cосcо Шиппинг томонидан амалга оширилган Чанcай мегапорти лойиҳаси очилиш маросимида Хитой президенти Си Цзиньпиннинг иштирок этгани ушбу ташаббуснинг нақадар муҳимлигини кўрсатди.
Порт очилиши Осиё-Тинч океани иқтисодий ҳамкорлик форуми (АПEC) доирасида ўтказилиб, Лотин Америкаси ва Осиё ўртасидаги савдо алоқаларини ривожлантиришга қаратилган янги имкониятларни яратиши кутилмоқда. Перу президенти Дина Болуарте мегапортни «гигант Осиё бозорига кириш учун асаб тизими» деб таърифлади.
Чанcай мегапорти: иқтисодий ва геосиёсий таъсир
Лойиҳа қиймати 3,5 миллиард доллар бўлиб, йирик кемаларни қабул қилиш имконини беради ва Лотин Америкасидан Хитойга юк етказиб бериш вақтини қисқартиради. Бу орқали Чили, Колумбия ва Бразилиядан экспорт қилинадиган маҳсулотлар, жумладан, соя ва мис каби хомашё Хитойга янада тезроқ етиб бориши мумкин бўлади.
Аммо, бу порт фақат экспортни эмас, балки Хитойдан арзон товарларнинг импортини ҳам осонлаштиради. Айрим давлатлар, хусусан, Бразилия ва Чили, ички бозорни ҳимоя қилиш мақсадида Хитойдан келтирилган арзон маҳсулотларга солиқ имтиёзларини бекор қила бошлади.
АҚШ хавотирлари ва рақобат кучайиши
АҚШ ҳарбий доиралари Чанcай портининг стратегик жойлашувига алоҳида эътибор қаратмоқда. Порт ультра-йирик контейнер кемалари қаторида Хитой ҳарбий кемаларини ҳам қабул қилиш имкониятига эга бўлиши мумкин. Собиқ Жанубий Қўмондонлик раҳбари генерал Лаура Ричардсон Хитойнинг ушбу «икки томонлама фойдаланиш учун мўлжалланган объектларни» яратиш стратегиясидан хавотир билдирди.
Бундан ташқари, АҚШ Лотин Америкаси билан алоқаларни тиклаш ва Хитойнинг ушбу минтақадаги таъсирига қарши чоралар кўришга чақирилмоқда. Лондондаги Иқтисодиёт мактаби эксперти профессор Алваро Мендезнинг таъкидлашича, «АҚШнинг минтақадаги фаоллиги паст бўлган бир пайтда, Хитой мунтазам ташрифлар ва ҳамкорлик орқали таъсирини оширди».
Лотин Америкасининг қийин танлови
Экспертлар фикрига кўра, Лотин Америка давлатлари Хитой ва АҚШ ўртасидаги рақобатда бир томонлама танлов қилишни истамайди. Аммо АҚШнинг Лотин Америкадаги таъсири камаяётган бир пайтда, Хитой «Бир макон, бир йўл» ташаббуси доирасида инфраструктурага катта маблағ ажратиб, ўз мавқеини мустаҳкамламоқда.
Мутахассислар Лотин Америкасида минтақавий ҳамкорликни кучайтириш зарурлигини таъкидлашмоқда. Чунки минтақанинг ривожланиши биргина Пекин ёки Вашингтон билан алоқаларга боғлиқ бўлмаслиги керак.
Хитойнинг Чанcай мегапорти фақат иқтисодий лойиҳа бўлиб қолмай, геосиёсий таъсири туфайли бутун дунё эътиборини тортмоқда. АҚШ ва Хитой ўртасидаги рақобатнинг кучайиши Лотин Америкаси учун янги имкониятлар ва хатарлар олиб келиши мумкин.
Шарҳлар