Келажакни лойиҳалаш: “Ўзбекистон – 2030» стратегияси доирасида ривожланишнинг муҳим истиқболлари

Тошкентда ўтган “Келажакни лойиҳалаш: “Ўзбекистон – 2030” стратегияси доирасида ривожланишнинг муҳим истиқболлари” мавзусида халқаро конференция мамлакатдаги трансформация жараёнлари, мавжуд муаммолар, ривожланишнинг истиқболли йўналишларини технология ва геосиёсий воқеликнинг глобал тенденцияларини ҳисобга олган ҳолда экспертлик муҳокамаси учун очиқ майдонга айланди.

Тадбир Прогрессив ислоҳотлар маркази томонидан Макроиқтисодиёт ва ҳудудий тадқиқотлар институти, “Янги Ўзбекистон” университети, Европа —Ўзбекистон иқтисодий ҳамкорлик ассоциацияси билан биргаликда Олий Мажлис ҳузуридаги Нодавлат нотижорат ташкилотларини ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди кўмагида ташкил этилди.

Анжуманда “Ўзбекистон – 2030» стратегияси доирасидаги устувор дастур ва лойиҳаларни таҳлил ва тадқиқ қилиш, ишлаб чиқиш, амалга ошириш ва мувофиқлаштириш билан шуғулланувчи кенг кўламли миллий ва халқаро ташкилотлар, тузилма ва муассасалар вакиллари, жумладан экспертлар, етакчилар, менежерлар ва раҳбарлар иштирок этди.

Унда, 2017 йилдан бошлаб Ўзбекистон кенг кўламли туб ўзгаришлар йўлини босиб ўтди. Бугунги Ўзбекистон нафақат замонавий жаҳон тенденциялари ютуқларини қабул қиладиган ва мослаштирадиган, балки ўзи ҳам камида минтақавий кун тартибини шакллантирганча юзага чиқадиган ҳаракатчан, янгиликларга очиқ ҳамда дунё ҳамжамиятининг доимий равишда ривожланиб борувчи аъзосини ўзида акс эттиради. Бугун мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар жадаллашган ва Ўзбекистон янги тараққиёт йўлига қадам қўймоқда, ижтимоий-сиёсий, иқтисодий, таълимий, илмий муҳитнинг ўзи эса анча мураккаб ва серқирра бўлиб бораётганлиги таъкидланди.

Фото: Миршоҳид Асланов, Прогрессив ислоҳотлар маркази директори

“Бизнинг тобора мураккаблашиб бораётган дунёмизда бошқарув ва ижтимоий динамика масалалари ҳар қачонгидан ҳам мустақил “ақл марказлари”нинг тажрибасини талаб қилади. “Ақл марказлари” мамлакат ички ва глобал миқёсда дуч келадиган мураккаб муаммоларни таҳлил қилишда муҳим рол ўйнайди. Прогрессив ислоҳотлар маркази жамоатчилик иштироки, фаол академик мунозара ва “Ўзбекистон – 2030” стратегиясида белгиланган мақсадларга эришишга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш учун платформа яратишга интилади. Биз Ўзбекистонни ушбу стратегия ва Барқарор ривожланиш мақсадларига мувофиқ иқтисодиётнинг барча тармоқлари мутаносиб ва барқарор ривожланаётган, кўп қиррали синовларга чидамли, тинч ва хавфсиз минтақа қуришда фаол позицияни эгаллаган илғор ва ривожланган давлат сифатида кўрамиз”, – дейди Миршоҳид Асланов, Прогрессив ислоҳотлар маркази директори.

Бу ўринда “Ўзбекистон – 2030” стратегиясининг қабул қилиниши ва “инсон – жамият – давлат” тамойилга асосланган ислоҳотлар фалсафасининг кейинги эволюцияси табиий кўринади. Унинг кун тартибига миллий иқтисодиёт ва иқтисодий ўсишни трансформация қилиш, инклюзив ва барқарор жамият қуриш, самарали энергетика тизимини яратиш, иқлим ўзгаришига мослашиш ва унинг оқибатларини юмшатиш каби вазифалар киритилган.

“Ўзбекистон — 2030” стратегияси келгуси етти йилда иқтисодиёт, ижтимоий фаровонлик, сиёсат ва хавфсизлик соҳаларида кўп қиррали ислоҳотларни режалаштиришнинг асосий платформасига айланди. Унда жамиятда интеллектуал ресурсларни бирлаштириш, соҳавий ва тармоқ режа ва дастурларини мувофиқлаштириш, халқаро ҳамжамият билан ҳамкорликни тақозо этувчи улкан мақсадлар қўйилди. Шунинг учун турли эксперт платформалари ўртасида тизимли равишда ахборот ва лойиҳа ғояларини алмашиш, экспертлар ҳамжамияти ва ҳукумат ўртасидаги мулоқот муҳим аҳамиятга эга.

Бугунги анжуман турли манфаатдор томонлар ўртасида фикр ва тажриба алмашиш, ислоҳотлар жараёни ва унинг минтақавий ва глобал ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий вазиятга мумкин бўлган таъсирини ҳар томонлама тушунишга хизмат қилди.

Адриан Нил, Европа Иттифоқининг Қишлоқ хўжалигини қўллаб-қувватлаш ва соҳа билимларини ошириш дастури (ASK Facility) раҳбари

“Ўтиш даври секин кечадиган жараён, айниқса, қишлоқ хўжалигида, ўзгаришларнинг натижаси ва оқибатларини дарҳол эмас, уч-тўрт йилдан кейин сезасиз. Бугунги кунда бутун дунё, жумладан, Ўзбекистон ҳам озиқ-овқат тизимларининг глобал беқарорлашувига дуч келмоқда. Нархларнинг ошиши ва иқлим ўзгариши оқибатларини ҳамма бошдан кечирмоқда. Бу республикадаги ҳосилдорликка ва қишлоқ хўжалигига аллақачон таъсир кўрсатмоқда. Ўзбекистон минтақадаги сув танқислиги муаммосига энг кўп мойил бўлган давлатлардан бири бўлса-да, қишлоқ хўжалиги соҳасида ҳалигача унинг олдини олиш бўйича жиддий ишлар қилинмаган. Сувнинг деярли 85 фоизи ёмон тизимлар ва инфратузилма туфайли йўқолади. Сўнгги йилларда сувни тежаш, чорвачилик, қишлоқ хўжалигини ривожлантириш бўйича стратегияларни ўз ичига олган қатор ҳужжатлар қабул қилинган бўлса-да, уларнинг аксарияти мувофиқлаштирилмагани уларни самарали амалга ошириш ва кўзланган мақсадларга эришишга тўсқинлик қилмоқда. Барча омилларни ўрганиш, вазиятни объектив ва батафсил таҳлил қилиш ва манфаатдор томонларнинг биргаликдаги саъй-ҳаракатлари орқали вазиятни ўзгартириш мумкин. Биз рақобатчи эмасмиз, балки “Ўзбекистон – 2030” стратегиясида белгиланган мақсадларга эришиш йўлида қишлоқ хўжалиги соҳасида ўзгаришларни амалга ошириш ва самарали ҳамкорлик алоқаларини ўрнатишга қодир ягона куч эканлигимизни тушуниш муҳимдир”, дейди Адриан Нил, Европа Иттифоқининг Қишлоқ хўжалигини қўллаб-қувватлаш ва соҳа билимларини ошириш дастури (ASK Facility) раҳбари.

Хусусан, анжуманда таъкидлангандек, “Ўзбекистон — 2030” стратегиясида Барқарор иқтисодий ўсиш орқали аҳоли фаровонлигини таъминлаш йўналишида жами 17 та мақсадлар белгиланган. Жумладан келгуси 7 йилликда иқтисодиётимизни 2 баробар ошириб, ялпи ички маҳсулот ҳажмини 160 миллиард долларга етказиш ва аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот ҳажмини ҳозирги 2 минг 200 доллардан 4 минг долларга ошириш мақсад қилинган.

Иқтисодий тараққиёт бўйича таниқли экспертларнинг фикрича, мавжуд салоҳиятни инобатга олган ҳолда Ўзбекистон иқтисодиёти кейинги ўн йилликларда минтақадаги энг ривожланган иқтисодиётни қуриши ва нафақат ўзи балки қўшни давлатларни ҳам ўрта ривожланган давлатлар қаторига олиб чиқиши мумкин.

Ушбу мақсадлар учун 2030-йилгача 250 миллиард доллар инвестицияларни талаб этади. Бундан 110 миллиард долларни хорижий инвестициялар ҳисобига, 40 млрд долларни – давлат-хусусий шериклик доирасида жалб этиш кўзда тутилган.

Тадбир учта асосий йўналишни қамраб олди. Булар иқтисодий ўсиш ва трансформация стратегиялари; инклюзив ва барқарор жамият қуриш; энергетика ва иқлим ўзгариши оқибатларини юмшатиш ва унга мослашиш стратегияларидир.Муҳокамалар давомида айтилгандек, Ўзбекистонда ўзгаришлар марказида инсон, унинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатлари турибди. Инсон капиталига, билим ва инновацияларга йўналтирилган инвестициялар, “яшил” иқтисодиётга ўтиш иқтисодиётни ривожлантиришнинг устувор йўналишларидан бири, унинг рақобатбардошлигини ошириш ва мамлакатни барқарор ривожлантириш шарти сифатида қаралмоқда.

Экспертларнинг фикрича, табиий ва энергия ресурсларидан барқарор ва самарали фойдаланишга асосланган “яшил” иқтисодий ўсишнинг Миллий стратегияси атроф-муҳит ифлосланишини минимал даражага тушириш орқали табиий офатлар ҳамда иқлим ўзгаришига чидамлилигини оширишга қаратилган. Жаҳон тажрибаси шуни кўрсатадики, иқтисодиётнинг турли тармоқларига “яшил” технологияларнинг жорий этилиши аҳоли турмуш сифатига ижобий таъсир кўрсатмоқда. Натижада, шаҳарларда яшаш янада ёқимли ва қулай бўлади, ҳаёт сифати, унинг давомийлиги ошади, чақалоқлар ўлими камаяди ва ҳоказо.

Муҳокама якунлари бўйича “Ўзбекистон – 2030” стратегияси мақсадларига янада самаралироқ, ресурс тежамкорлик билан эришиш, ислоҳотлар жараёнларига илғор илмий, услубий ва инновацион технологияларни жорий этиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди.