Жаҳон банки Ўзбекистонга молия секторини ислоҳ қилиш учун 15 миллион доллар кредит ажратади

Ўтган ҳафта Жаҳон банки ижрочи директорлар кенгаши Ўзбекистонга 15 миллион долларлик имтиёзли кредит ажратишни маъқуллади. У давлат тижорат банкларини таркибий ўзгартириш ва хусусийлаштириш бўйича чора-тадбирларни амалга оширишда, табиий офатларга молиявий тайёргарликни ривожлантиришда, ихтисослаштирилган тараққиёт банкини ташкил этишда, банк тизимини ривожлантириш воситаларини такомиллаштиришда, шунингдек, маҳаллий фирма ва компанияларнинг ташқи савдо амалиётларини молиялаштиришда мамлакат ҳукуматига кўмаклашувчи беш йиллик лойиҳани молиялаштиришга йўналтирилади. Бу ҳақда Anhor.uz нашрига банк матбуот хизмати хабар берди.

Жаҳон банки гуруҳига кирувчи Халқаро тараққиёт ассоциацияси (ХТА) Ўзбекистон ҳукуматига 30 йил муддатга, шу жумладан беш йиллик имтиёзли давр билан паст фоиз ставкасида имтиёзли молиялаштиришни тақдим этади.

Ўзбекистон бозор иқтисодиётига ўтаётган бир пайтда унинг банк ва суғурта сектори олдида имкон қадар тезроқ ҳал қилиниши керак бўлган қатор муаммолар, жумладан, қуйидаги вазифалар турибди:

Ўзбекистон банк сектори 33 та банкдан иборат. Унда 12 та давлат тижорат банклари (ДТБ) устунлик қилади, улар улуши 2021 йил якунига кўра мамлакат иқтисодиётидаги жами кредитларнинг 86 фоизини ташкил этди. Улар анъанавий тарзда давлатдан олинган молиявий ресурсларни иқтисодиётнинг устувор тармоқларига йўналтириб, давлат улушига эга бўлган корхоналарга бозор ставкаларидан пастроқ ставкаларда кредитлар ажратдилар. Амалдаги тизим банк ва таваккалларни бошқаришнинг ишончсизлиги, шунингдек, давлат маблағлари ва капитални қўллаб-қувватлашга катта боғлиқлик билан тавсифланади. Кўпгина ДТБларнинг давом этаётган трансформацияси ва хусусийлаштирилиши ҳукуматларнинг макроиқтисодий устувор йўналишларидан биридир. Бу жараёнлар, жумладан, Жаҳон банки ва бошқа халқаро молия институтлари кўмагида амалга оширилмоқда.

Жаҳон банки Ўзбекистон табиий офатларга мойил эканлигини таъкидлайди. Масалан, тез-тез ва кучли қурғоқчилик, ёғингарчиликнинг паст даражаси. Иқлим ўзгариши уларнинг частотаси ва зарарини ошириши тахмин қилинмоқда.

“Ҳокимият органлари, хусусий сектор ва аҳолининг табиий офатлардан етказилган зарарни бартараф этишдаги мавжуд имкониятлари табиий офатлардан суғурталаш бозори ривожланмаганлиги сабабли чекланган. Табиий офатлар оқибатлари билан боғлиқ харажатларни қоплаш учун молиявий тайёргарликнинг пастлиги уларнинг иқтисодиётга, ҳукуматнинг молиявий аҳволига ва фуқаролар фаровонлигига салбий таъсирини кучайтириши мумкин”, — дея қайд этди банк.

2018-йилдан сўнг хусусий сектор бизнесни кредитлашнинг жадал ўсиши туфайли молиялаштиришдан кенгроқ фойдаланиш имкониятига эга бўлди. Бироқ, маҳаллий банклар томонидан чекланган таъминот туфайли кичик ва ўрта корхоналар ҳали ҳам молиявий маҳсулотларнинг тегишли ассортименти ва сифатига эга эмаслар. Ҳукумат бошқа устувор йўналишлар қаторида маҳаллий ва экспорт қилувчи фирмаларни молиялаштириш, кафолатлар ва суғурта хизматларини кўрсатадиган ихтисослаштирилган тараққиёт банкини ташкил этишга қарор қилди.

Жаҳон банки томонидан молиялаштириладиган янги лойиҳа ҳукуматга юқоридаги муаммоларни ҳал қилишда ёрдам беради. У Ўзбекистон Молия вазирлиги (МВ) томонидан амалга оширилади, у ДТБни таркибий ўзгартириш ва хусусийлаштиришга масъулдир. Лойиҳа қуйидаги таркибий қисмлардан иборат:

Лойиҳанинг 1-компоненти ДТБни модернизация қилиш, тижоратлаштириш ва хусусийлаштиришга ёрдам беради: Молия вазирлигининг ушбу соҳада самарали чора-тадбирларни амалга ошириш салоҳиятини ривожлантириш; банкларнинг АКТ инфратузилмасини модернизация қилиш ва банк жараёнларини рақамлаштириш; Ўзбекистон Банк-молия академиясига тегишли соҳаларда янги авлод мутахассисларини тайёрлашда кўмаклашиш.

Лойиҳанинг 2-компоненти табиий офатларга молиявий тайёргарлик воситаларини ишлаб чиқиш ва суғурта сектори самарадорлигини оширишга сармоя киритади: табиий офатлар хавфини молиялаштириш миллий стратегиясини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш; Молия вазирлиги ҳузуридаги Суғурта бозорини ривожлантириш агентлигининг суғурта бозорини, шу жумладан табиий офатлардан суғурта бозорини назорат қилиш ва тартибга солиш соҳасида салоҳиятини ривожлантириш.

Лойиҳанинг 3-компоненти ташқи савдо амалиётларини молиялаштириш воситаларини такомиллаштиради. Шундай қилиб, Ўзбекистон Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги маҳаллий экспортчиларга хизмат кўрсатадиган янги ихтисослаштирилган тараққиёт банкини ташкил этишда техник ёрдам олади. Шунингдек, лойиҳа доирасида Экспортни қўллаб-қувватлаш агентлиги ва ушбу орган ҳузуридаги Экспортни қўллаб-қувватлаш жамғармасига маҳаллий хусусий фирма ва компанияларнинг экспорт-импорт ва бошқа ташқи савдо амалиётларини рағбатлантирадиган тегишли молиявий маҳсулотларни ишлаб чиқиш учун техник кўмак кўрсатилади.

“Банк ва суғурта соҳаларини ислоҳ қилиш, экспортни молиялаштириш маҳсулотларини ривожлантириш ва табиий офатлардан ҳимоя қилиш молиявий таъминот самарадорлигини оширади. молиявий хизматлар маҳаллий корхоналар самарадорлигини оширишга хизмат қилади, шунингдек, хусусий сектор ҳисобига барқарор иқтисодий ўсишга ёрдам беради”, деди Жаҳон банкининг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Марко Мантованелли. “Янги лойиҳа Жаҳон банки кўмагида ишлаб чиқилган 2020-2025-йилларда банк тизимини ислоҳ қилиш стратегиясини амалга оширишга хизмат қилади. Лойиҳа фаолияти ДТБ фаолиятида давлат иштирокини камайтиришга ёрдам беради ва хусусий сектор банкларига асосланган янада самарали ва рақобатбардош банк секторини шакллантиришга ёрдам беради.