«Ҳар қандай демократик жараён ижтимоий келишувга эришишга йўналтирилган» – эксперт

Ўзбекистонда Конституцияга киритиладиган ўзгартириш ва қўшимчаларнинг очиқ жамоатчилик муҳокамаси давом этмоқда. Афсуски, ҳеч кимни бефарқ қолдирмайдиган воқеалар юз бермоқда. 1 июль куни Қорақалпоғистонда республикада ўтказилаётган конституциявий ислоҳотларнинг нотўғри талқин қилиниши натижасида Нукус шаҳрида режалаштирилмаган юриш ва намойишлар ўтказилди,-  деб ёзади ф.ф.д., профессор Жавакова К.В.

Ўзбекистонда митинглар, намойишлар ўтказиш бўйича конституциявий ҳуқуқни амалга ошириш тартиби аниқ ҳуқуқий тартибга солинган, чунки дастлаб тинч бўлиб кўринган оммавий тадбирлар жамоат тартибини ва фуқароларнинг тинчлигини бузиш хавфини ўзида яшириши мумкин. Халқаро ҳуқуқий ҳужжатлар ва кейинги йиллардаги жаҳон амалиёти ҳам буни тасдиқламоқда. Масалан, АҚШ Олий суди АҚШ Конституциясида мустаҳкамлаб қўйилган ҳуқуққа аниқлик киритиш тўғрисида қарор чиқарди: “Сўз ва йиғилишлар эркинлиги бизнинг демократик жамиятимиз учун асосий бўлса-да, лекин ўз фикри ёки ғояларини билдиришни истаган ҳар қандай шахс буни ҳар қандай жамоат жойида ёки исталган вақтда омма олдида қилиши мумкинлигини англатмайди”.

Ҳар қандай демократик жараён жамоатчилик розилигига эришишга қаратилган. Тинчлик намойиши ёки митинги мулоқотга тоқат қилмайдиган, туйғу ақлдан устун бўлган кенг тарқалган оломонга айланган одамлар энг жиддий далиллар ва далилларни идрок этмайдиган ҳолатлар кўп. Оломонда одам аноним бўлиб, бу унинг хатти-ҳаракатлари устидан оқилона назоратнинг заифлашишига, уларнинг хавфли бўлишига олиб келади. Одамлар бир-бирларига ҳис-туйғуларини юқтирадилар, ҳис-туйғулар кучайиб, уларни маълум бир нуқтадан кейин назорат қилиш қийин бўлади. Бу оломон ўз йўлидаги ҳамма нарсани супуриб ташлайди ва мутлақо бегуноҳ одамлар унинг қурбонига айланади.

1 июль куни Ички ишлар вазирлиги ўзининг Телеграм-каналида: “Нукус шаҳридаги деҳқон бозорида жамоат тартибини бузиш ҳолатларининг олдини олиш, фуқаролар томонидан турли ҳуқуқбузарликлар содир этилишининг олдини олиш мақсадида ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг куч ва воситалари жалб этилди”, деган хабарни берди.

Одамларни ишонтириш, сиёсий ҳаракатларни уюштириш ҳуқуқи эса, бошқа сиёсий ҳуқуқлар сингари, ташкилотчиларга, ўз ҳаракатларининг оқибатлари учун жамоат онгини манипуляция қилувчиларга катта ҳуқуқий, маънавий ва сиёсий жавобгарликни юклайди.

Нукусда бир гуруҳ популистлар ва провокаторлар ишлаб чиқилган шубҳали шиорлар ортига яшириниб, оддий фуқаролар онги ва ишончини манипуляция қилди.

Бундай вазиятларда оддий одамлар доимо келаётган маълумотларни танқидий таҳлил қилишлари, бу ҳақда турли манбалардан ўрганишлари керак – оппонентларни ҳам тинглашлари керак. Провокаторлар ва манипуляторлар аксарият ҳолларда фуқароларнинг аксарияти ҳар қандай ҳисоботларга шубҳа билан қарашга вақтларини беҳуда сарф қилмайдилар. Ниҳоят, қарама-қарши нуқтаи назарга нисбатан сабрли бўлиш ва инсон қадр-қимматини ҳурмат қилиш ҳар доим муҳимдир. Ушбу оддий қоидалар фуқароларга провокаторларнинг манипуляцияси остига тушмасликка имкон беради.

Айрим провокаторларнинг жамиятни парчалашга, Ўзбекистонда ижтимоий-сиёсий вазиятни издан чиқаришга, мамлакатда жамоат тартиби ва осойишталигига путур этказишга уринишларига қарамай, конституциявий комиссия томонидан умумхалқ муҳокамаси инобатга олинган ҳолда тақдим этилган ва якунланган қонун лойиҳаси пировард натижада бутун Ўзбекистон халқининг, жумладан, қорақалпоқларнинг орзу-интилишларининг ифодасига айланади.