Божхона хизматидаги янгиликлар, нега сигареталар контрабандасини тўхтатишнинг иложи йўқ

2022 йил 1 сентябрдан бошлаб юк божхона декларацияси автоматик равишда, инсон омилисиз расмийлаштириладиган хавфлилик даражаси паст бўлган товар турларини босқичма-босқич ошириш жараёни бошланди.

Бу Ўзбекистон Президентининг 2022 йил апрелда қабул қилинган “Божхона маъмуриятчилигини янада такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги фармонида назарда тутилган. Фармон божхона маъмуриятчилигини такомиллаштириш, божхона ва юк операцияларини рақамлаштириш орқали инсон омилини камайтириш, божхона соҳасини коррупциядан холи, очиқлик, шаффофлик ва ишончлилик тамойилларига асосланган тизимга айлантириш мақсадида қабул қилинди.

Божхона хизмати тизимидаги ўзгаришлар ва коррупцияга қарши курашиш масалаларига бағишланган матбуот анжуманида шулар ҳақида сўз юритилди. Божхона қўмитаси матбуот хизмати раҳбари Хусан Тангриевнинг маълум қилишича, 1 июндан бошлаб божхона органларига кадрлар танлаш очиқ ва ошкора амалга оширилмоқда, унинг натижалари реал вақт режимида интернет орқали эълон қилинмоқда, бундан ташқари 2022 йил 1 июлдан битта божхона постида уч йилдан ортиқ хизмат қилган ходимларни ротация қилиш тартиби ҳам жорий этилган.

Ўзбекистон божхона қўмитаси вакилларининг сўзларига кўра, бу чора-тадбирлар коррупция ҳолатларининг олдини олади, кейин эса божхона хизмати органларида уларга барҳам беради.

Anhor.uz экспертларининг сўзларига кўра, Ўзбекистон бозорида контрабанда товарларнинг кўп бўлишига айнан коррупция сабаб бўлмоқда. Хусусан, 2022 йилнинг 8 ойи давомида Ўзбекистон божхона қўмитаси томонидан тамаки маҳсулотлари контрабандаси бўйича 237 та ҳолат аниқланган. 2022 йилнинг олти ойида божхона хизматлари томонидан 4,9 миллиард сўмлик 514 минг қути сигарет мусодара қилинган. Контрабанда тўғрисидаги 119 та иш бўйича 44 та жиноят иши қўзғатилиб, 136 та иш маъмурий судда кўриб чиқилган, 11 та ҳолат юзасидан тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.

Аммо Ўзбекистонда контрабанда тамаки маҳсулотлари улгуржи ва чакана савдода айланишда давом этмоқда. “Кантар” компанияси ўтказган тадқиқотга кўра, «Milano» ва «Esse» сигареталари Ўзбекистон ҳудудига Бирлашган Араб Амирликлари ва Кореядан кириб келаётган ва ноқонуний равишда сотиладиган сигарет контрабандасининг асосий оқимини ташкил қилади.

Ҳусан Тангриевнинг маълум қилишича, контрабанда тамаки маҳсулотлари турли жиноий йўллар – ер ости туннеллари, канал ва дарёлар орқали сузиб ўтиш орқали катта миқдорда олиб ўтилмоқда, бироқ бундай ҳолатларнинг олдини олиш божхона хизмати органларининг ваколатига кирмайди.

“Гарчи бу жамият учун қизиқарли бўлса-да, контрабандага қарши курашиш ҳақида маълумотлар жуда кам. Бозорларимизда қалбаки ёки контрабанда товарлар фаол сотилмоқда ва бу муаммони қандай ҳал қилиш асосий масала бўлиб қолмоқда. Бу ерда дилерларни айблаш мумкин бўлган ягона нарса – чакана савдо қоидаларининг бузилиши, шу боис контрабанда товарларни сотиш учун жавобгарликни қайта кўриб чиқиш ва контрабанда товарларни олиб кирганлик, сотганлик ва импорт қилганлик учун жавобгарликни қонунчилигимизга киритиш зарур. Балки Ўзбекистон Президентининг “Божхона маъмуриятчилигини янада такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги янги фармони божхона хизматидаги коррупцияга қарши курашишда биринчи қадам бўлар”, — дейди ҳуқуқшунос Мадина Турсунова.