Грузия ва Ўзбекистон ўртасида савдо-иқтисодий алоқалар қандай ривожланмоқда

Грузия ялпи ички маҳсулотга нисбатан лойиҳалар сони бўйича энг юқори ўсишни қайд этди, 2021-йилдаги саккизтадан 2022-йилда 32 тагача, ялпи ички маҳсулоти эса 19 миллиард доллардан 25 миллиард долларгача ошди. Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар 2 миллиард долларга етди. Хорижий инвесторлар сони икки баравар ошди.

Грузия Миллий статистика бошқармасининг дастлабки маълумотларига кўра, 2023-йилнинг 1-чорагида тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар 496,6 миллион долларни ташкил этди. Бу 2022-йилнинг 1-чорагидаги дастлабки маълумотлардан 13,7 фоизга кам ва 2022-йилнинг 4-чорагидаги кўрсаткичлардан 53,3 фоизга кўпдир.

Дастлабки маълумотлар* Фото: Грузия Миллий статистика бошқармаси.

Марказий Осиё давлатлари, хусусан, Ўзбекистон билан молиявий муносабатлар борасида нималар юз бермоқда?

Ўзбекистон билан савдо-иқтисодий алоқаларга келадиган бўлсак, сўнгги 6 йил ичида икки давлат ўртасидаги ташқи савдо айланмаси қарийб икки баробар ошди. Ўтган йилнинг ўзида Ўзбекистон ва Грузия ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 30 фоиздан ортиқ ўсди.
Ҳажми миллионда, АҚШ долларида.

Томонлар яқин йилларда ҳамкорликда товар айирбошлаш ҳажмини 500 миллион долларга етказишга келишиб олдилар. Ушбу мақсадга эришиш учун 2023-2024 йилларга мўлжалланган савдо-иқтисодий ҳамкорликни янада чуқурлаштириш бўйича амалий чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш, жумладан, ўзаро савдо миссияларини, шунингдек, икки мамлакат саноат салоҳияти кўргазмаларини ташкил этиш бўйича чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш таклиф этилди.

Грузия ва Ўзбекистоннинг барча ҳудудларини қўшма лойиҳа ва ташаббусларга жалб этган ҳолда алоқаларни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Шу муносабат билан биринчи босқичда Самарқанд ва Батуми, шунингдек, Бухоро ва Мтсхета ўртасида икки томонлама ҳамкорлик алоқаларини ўрнатиш таклиф этилди.

2022-йил якуни бўйича товар айирбошлаш 170,7 миллион долларни (+32,9 фоиз), шу жумладан экспорт — 49 миллион долларни (+65,9 фоиз), импорт — 121,7 миллион долларни (+23,1 фоиз) ташкил этди.

Асосий экспорт товарлари: рангли металлар ва улардан тайёрланган буюмлар (30,4%), озиқ-овқат маҳсулотлари (38,8%), пластмасса ва улардан тайёрланган буюмлар (7,4%), хизматлар (3,9%), фармацевтика маҳсулотлари (3,5%) , ва бошқалар.

Импорт: фармацевтика махсулотлари (64,6%), озиқ овқат (10,4%), оптик асбоблар ва ускуналар (10,3%), электр жиҳозлари ва улар учун эҳтиёт қисмлар (4,5%), хизматлар (4,1%) ва бошқалар.

2023-йилнинг январ-феврал ойларида товар айирбошлаш 29,3 миллион долларни (+13,1 фоиз), шу жумладан экспорт – 6,6 миллион долларни (+42,7 фоиз), импорт – 22,7 миллион долларни (+6,7 фоиз) ташкил этди.

Асосий экспорт товарлари: рангли металлар ва улардан тайёрланган буюмлар (2,5 миллион доллар), озиқ-овқат маҳсулотлари (2,4 миллион доллар), пластмасса ва улардан тайёрланган буюмлар (516 минг доллар), фармацевтика маҳсулотлари (405 минг доллар).

Импортнинг асосий товарлари: фармацевтика маҳсулотлари (13,9 миллион доллар), озиқ-овқат маҳсулотлари (3,5 миллион доллар), оптик асбоблар ва аппаратлар (2 миллион доллар), механик ускуналар (1 миллион доллар), пластмасса ва улардан тайёрланган маҳсулотлар (960 минг доллар).

Етакчи инвестиция мамлакатлари

Грузиянинг соф бойлиги 2022-йилнинг 1-чорагидаги дастлабки маълумотларга нисбатан 17 фоизга ошди ва 300,2 миллион долларга, яъни, тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар умумий ҳажмининг 60,5% етди. Қайта инвестициялар 189,6 миллион доллар ёки 38,2 фоизни ташкил этди. 2021-йилда энг кўп маблағ Нидерландиядан киритилди – 138,3 миллион доллар. Туркия 100 миллион доллар билан иккинчи, Россия эса 75,5 миллион доллар билан учинчи ўринни эгаллади. 2022-йилда 163,9 миллион доллар билан АҚШ етакчилик қилган бўлса, 145,7 миллион доллар билан Нидерландия ва 108,5 миллион доллар билан Хитой учинчи ўринни эгаллади. Туркия эса 106,5 миллион доллар билан бироз ортда қолди. Россия – 71 миллион доллар, Япония – 68,7 миллион доллар, Маршалл ороллари – 40,5 миллион доллар сармоя киритди.Грузстат ҳам инвесторлар орасида Швейцария ва Данияни ажратиб кўрсатди.

2023 йилнинг биринчи чорагида Нидерландия инвестиция ҳажми бўйича 239,6 миллион доллар билан биринчи ўринни эгаллади, бу бутун ўтган йилга нисбатан кўпроқ. Япония 63,2 миллион доллар билан иккинчи, АҚШ эса 54,7 доллар билан учинчи ўринни эгаллади. Туркия вакиллари Грузияга 47 миллион доллар, Россияга 28,2 миллион доллар сармоя киритган.

Фото: Национальное статистическое управление Грузии

Инвестицион тармоқлар

Инвестиция соҳалари бўйича 2021 ва 2022-йилларда молиявий ва суғурта фаолияти етакчилик қилди – мос равишда 471 миллион доллар ва 526 миллион доллар. Иккинчи ўринда 232 миллион доллар ва 173 миллион доллар билан санъат, кўнгилочар ва дам олиш, учинчи ўринда энергетика 185 миллион ва 149 миллион доллар билан. 2023-йилнинг биринчи чорагида тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг энг катта ҳажми ишлаб чиқаришга йўналтирилди – 226 миллион доллардан ортиқ. Савдо соҳасига салмоқли миқдор – қарийб 91 миллион доллар йўналтирилди. 43 миллион доллардан ортиқ тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар транспорт соҳасига, 17,5 миллион доллари қурилиш соҳасига (бутун 2022-йил учун 91 миллион доллар) йўналтирилди.

Фото: Национальное статистическое управление Грузии

Фото: Национальное статистическое управление Грузии

Грузиядаги глобал инвестициялар миллион АҚШ долларида (маълумотлар 2023 йилнинг биринчи чорагини ўз ичига олади)

МДҲ давлатларининг тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ўзаро жамғармаларининг ўзгариши, миллиард АҚШ доллари

2022-йилнинг биринчи ярми якунига кўра Грузиянинг ўзаро тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг умумий ҳажмидаги улуши 24,3 фоизни ташкил этди. Ундан кейинги ўринларда Ўзбекистон (20,1 фоиз) ва Беларус (12,6 фоиз). Россия бешинчи (8,8%), Озарбайжондан (9,5%) кейин. Грузия (7,2 фоиз) ва Арманистон (7,1 фоиз) учун ҳам муҳим кўрсаткичлар қайд этилган.

ЕОсТБ (Евросиё тараққиёт банки) маълумотлар базаси постсовет ҳудудидаги 12 мамлакат ўртасидаги давлатлараро инвестицион оқимларнинг 58 та ёзувини ўз ичига олади. ТТХИ (тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар) нинг олтинчи йирик йўналиши ҳам Россия билан боғлиқ, аммо бу Россияга қилинган Қозоғистон ТТХИ ҳисобланади. Россия билан боғлиқ бўлмаган муҳим сармоя соҳалари Грузияга киритилган Озарбайжоннинг тўғридан-тўғри инвестициялардир.

Ўзаро ТТХИ: экспорт ва импорт географиясининг хусусиятлари

УНCТАД (2022) маълумотларига кўра, Россия, Қозоғистон ва Озарбайжон постсовет ҳудудидаги учинчи мамлакатларга тўғридан-тўғри инвестицияларнинг асосий манбалари ҳисобланади. 2021-йил якунига кўра, Россия, Озарбайжон ва Қозоғистондан тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳажми мос равишда 399,3 миллиард, 26,7 миллиард ва 15,7 миллиард долларни ташкил этди. Бошқа мамлакатлардан тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг тахминий ҳажми қуйидагича эди: Грузия – 3,1 млрд. Беларус – 1,4 миллиард АҚШ доллари; Қирғизистон – 610 миллион АҚШ доллари; Арманистон – 519 миллион АҚШ доллари; Молдова – 322 миллион АҚШ доллари; Тожикистон – 271 миллион АҚШ доллари ва Ўзбекистон – 198 миллион АҚШ доллари.

Статистик маълумотларга кўра (БМТнинг Савдо ва ривожланиш бўйича конференцияси), Украинадаги тўғридан-тўғри инвестициялар йирик сотувлар туфайли салбий ҳудудда бўлган. Шу билан бирга, юқорида санаб ўтилган мамлакатлар постсовет мамлакатлари тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар олувчилар сифатидаги роли бўйича катта фарқ қилади. Масалан, Қозоғистон Озарбайжондандан кўпроқ, Грузия Беларусдан орқада.

2022-йилнинг биринчи ярми якунлари бўйича Қозоғистон 24,3 фоиз билан биринчи, Ўзбекистон 20,1 фоиз ва Беларус 12,6 фоиз билан учинчи ўринни эгаллади. Россия фақат бешинчи (8,8%), Озарбайжондан (9,5%) ортда қолди. Грузия (7,2%), Арманистон (7,1%) ва Украина (4,0%) бўйича ҳам муҳим кўрсаткичлар қайд этилган. Лойиҳалар сони ва тўпланган тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳажми бўйича ички тўғридан-тўғри инвестициялар бошқа бир қанча мамлакатларда, жумладан Қирғизистонда (3,5%), Тожикистонда (1,5%), Молдовада (1,4%) ва ҳатто Туркманистонда ҳам ташқи тўғридан-тўғри инвестицияларга қараганда яхшироқ ишлайди,Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳажми 1 миллион АҚШ долларидан ортиқ бўлган учта лойиҳани амалга оширишнинг давом этиши туфайли мамлакат кўрсаткичлари нолдан юқори бўлди.

МДҲда ўзаро инвестициялар олувчилар рейтингидаги ўзгаришлар ва жалб қилинган инвестициялар ҳажми, млрд.

Тўғридан-тўғри инвестицияларнинг тармоқ таркибидаги ўзгаришлари

ФДИ нинг тармоқ тузилишидаги ўзгаришлар

Источник: База данных ЕАБР ММИ

Автомобиллар, машиналар ва электр жиҳозларини ишлаб чиқаришда ўзаро тўғридан-тўғри инвестициялар (кодлар 27-29) барқарор суръатлар билан ўсиб бормоқда. Охирги олти йилда ушбу соҳага киритилган инвестициялар 2,2 баробар ошиб, 2022-йил ўрталарида 0,5 миллиард долларни ташкил этди. Энг йирик сармоялар Беларуснинг “Амкодор” компаниясининг Россия ва Ўзбекистондаги лойиҳалари, Россиянинг Қозоғистондаги (КАМАЗ) ва Ўзбекистондаги (“Ростселмаш”) , Грузия ва Озарбайжоннинг Қозоғистондаги лойиҳалари лойиҳалари ҳисобланади.

ЕОИИ аъзоси бўлмаган МДҲ давлатларидан ва Грузия Ўзбекистонга сармоя киритаётган инвестициялар

Тўғридан-тўғри инвестицияларни энг кўп олувчилар Ўзбекистон, Озарбайжон ва Грузиядир. Бироқ, аксарият ҳолларда, бу мамлакатларда инвесторлар ЕОИИга аъзо давлатлардан келади. Қўшни Кавказ республикалари ўртасидаги сармоявий ҳамкорлик бундан мустасно. Ва шунга қарамай, Грузиядаги энг йирик лойиҳа (Боржоми минерал сув ишлаб чиқариш заводи) Озарбайжон томонидан эмас, балки Россия томонидан амалга оширилмоқда. Яна бир эътиборга молик мисол Қозоғистоннинг Батуми нефт терминалига киритган сармояси (Казтрансойл, 285 миллион АҚШ доллари). Айтганча, Ўзбекистонда Грузия инвесторлари Россия ва Қозоғистон инвесторларидан кейин учинчи ўринни эгаллаб турган бўлса-да, уларнинг улуши номутаносиб – 98,2% ва 0,95% га нисбатан 0,5%. Шу билан бирга, 2020 йилда Тошкентда Грузиянинг , ўз капитали 45 миллион АҚШ долларига етган 51 фоизли банк шоъба корхонасинитомонидан очилган TBC банкини ҳам таъкидлаш лозим. У Озарбайжонда ҳам фаолият кўрсатмоқда (2008 йилдан бери, лекин тўғридан-тўғри инвестициялар анча кам).

Агар Ўзбекистоннинг Грузияга сармоя киритаётгани ҳақида гапирадиган бўлсак, статистик маълумотларга кўра, ҳозирда Грузияда Ўзбекистон сармояси иштирокида фаолият кўрсатаётган 60 та компания (15 та қўшма корхона ва 45 та якка тартибдаги тадбиркор) рўйхатдан ўтган.

2023-йил 1-март ҳолатига кўра, Ўзбекистон Республикасида Грузия капитали иштирокидаги 61 та корхона (30 та қўшма корхона ва 31 та якка тартибдаги тадбиркор) муваффақиятли фаолият юритмоқда.

Асосий фаолият соҳаси: савдо, хизмат кўрсатиш, транспорт ва логистика, озиқ-овқат ишлаб чиқариш ва қурилиш материаллари.

Порт орқали экспорт ва импорт

Поти денгиз порти (АПМ Терминалс Поти) Грузиядаги энг йирик порт бўлиб, контейнер ташиш, суюқ ва қуйма юкларни ташиш, шунингдек, йўловчи паромларига хизмат кўрсатади. Кўп мақсадли объектда умумий узунлиги 2900 метр бўлган 15 та причал, 20 дан ортиқ кема кранлари ва 17 км темир йўл йўллари мавжуд.

Қора денгиздаги Поти порти Туркия, Яқин Шарқ, Европадан Ўрта Осиё мамлакатларига ва қарама-қарши йўналишдаги юкларни ташишда бўғин ҳисобланади. Ташиш учта асосий йўналишда ва ортга амалга оширилади:

Озарбайжон, Арманистон ва Россияга;

Боку-Туркманбоши пароми орқали Туркманистон, Афғонистон, Тожикистон, Ўзбекистон;

Боку-Актау пароми орқали Қозоғистон, Ўзбекистон ва Қирғизистонга.

2022-йил 1-март куни “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ ва “Поти денгиз порти корпорацияси” АЖ ўртасида Томонлар транспорт-транзит салоҳиятидан самарали фойдаланиш соҳасида ўзаро ҳамкорликни ривожлантириш учун ахборот-маслаҳат ёрдамини кўрсатишни назарда тутувчи ҳамкорлик меморандуми имзоланди.

Поти порти тақдим этган маълумотларга кўра

Ўзбекистондан импорт ҳажми – Украинадаги урушгача Поти орқали Ўзбекистонга йиллик импорт ўртача 5000 тоннадан кам бўлган ва Поти орқали Ўзбекистон умуман экспорт қилмаган.

Россиянинг Украинага бостириб киришидан кейин импорт ҳажми 2020 йилга нисбатан қарийб 7 баравар ошди. Асосан шакар импорт қилинади.

Поти порти. Фото: Камила Файзиева

Экспортга келсак, ўғитлар Ўзбекистондан Поти орқали экспорт қилинади.

Агар биз Ўрта йўлак ёки минтақалараро савдо билан боғлиқ ўзгаришларни оладиган бўлсак, порт маъмурлари нуқтаи назаридан, Поти шаҳридан барча Марказий Осиё мамлакатларига юкларни ташиш учун марказ сифатида фойдаланишга қизиқиш ортиб бормоқда ва трансмиллий таъминот занжирида иштирок этувчи турли томонлар ўртасидаги мувофиқлаштириш яхшилангани сари бу тенденция ўсишда давом этади.

Тимур Абдуллаев, реставратор, Ўзбекистон-Грузия савдо уйи асосчиси, Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг Грузиядаги вакили.

“Ўзбекистон учун Грузияга сармоя киритишнинг энг оммабоп йўналишлари туризм, ахборот технологиялари ва қишлоқ хўжалигига инвестициялардир. Батумидаги инвестицион кўчмас мулкка Ўзбекистондан тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар. Ўзбекистонликлар Потидаги логистика билан боғлиқ муайян соҳага ҳам қизиқиш билдирмоқда. Ўзбекистонлик сармоядорлар Кутаисидаги қуёш панеллари заводи ва Кутаисидаги ҳали ишга туширилмаган электромобиллар ишлаб чиқарувчи заводга ҳам сармоя киритдилар”.

Грузия ва Ўзбекистон ўртасида 2022-йил ва 2023-йилнинг биринчи чорагида қанча битимлар тузилди

“Амал қилинган битимларга келсак, сўнгги бир йил ичида мен Ўзбекистон бозорига олиб келган бундай компаниялар сони 10 дан ошмади, чунки жараёнлар кўп жиҳатдан мураккаб. Музокаралар давом этмоқда. Бозор шундай нарса. Агар таклиф қизиқ бўлмаса, муқобиллари бўлса, унда лойиҳаларни ишга тушириш керак эмас. Ўзбекистонда ҳам, умумий лойиҳаларда ҳам. Аммо жараёнлар кундалик, улар давом этмоқда. Энг муҳими, Грузия компанияларининг Ўзбекистонга қизиқиши бор”.

Грузия виноси импорти

“Менинг бевосита иштироким билан вино импорти ўтган йили бошланган. Бу 4 та компания. Дастлабки шартномаларнинг умумий суммаси 50 000 АҚШ доллари атрофида эди. 4 та компаниядан иккитаси жуда яхши савдо натижаларини кўрсатди. Шунга кўра, келгуси ойда ушбу компаниялардан виноларни яна етказиб бериш режалаштирилган. Бундан ташқари, нафақат йирик улгуржи таъминотчиларга, балки кичик ҳажмда махсус вино ишлаб чиқарадиган грузин ишлаб чиқарувчилардан вино сотиб олишга ҳам қизиқиш бор. Виночилик маданиятига ва умуман вино ичишдан фойдаланишга бўлган қизиқиш ортиб бораётганини ҳисобга олиб, ажойиб сифатга эга эксклюзив вино Ўзбекистонга ҳам тақдим этилиши керак”.

“Умид қиламанки, икки давлат ўртасидаги савдо-иқтисодий алоқалар янада мустаҳкамланади. Грузия компанияларини қизиқтирадиган соҳалар бор, чунки бутун Ўзбекистон савдо бозори сифатида мазали луқма ҳисобланади. Грузия эса шунга мос равишда ўзбекларни курорт мамлакат ва сармоявий мулк сифатида ўзига жалб қилади”, – дейди Тимур Абдуллаев.

TBC Bank Uzbekistan – хабарларда Ўзбекистонда рақамли молия соҳасида тўғридан-тўғри инвестициялар жуда фойдали дейилмоқда

2020-йил апрел ойида TBC Bank Ўзбекистонда рақамли банк сифатида биринчи бўлиб рўйхатдан ўтди ва бу мамлакатда рақамли банкинг ривожланишини рағбатлантирди. Ўзбекистонда TBC Bank Group PLC компаниясига тегишли Спаcе инновацион финтеч платформаси асосида мобил илова орқали чакана банк хизматларини тақдим этиш йўлга қўйилди. Тижорат фаолияти 2020 йил декабрь ойида, TBS Credit ишга туширилганда бошланган.

2023-йил апрел ойида банк фаолият бошлаганидан бери биринчи марта фойда ҳақида ҳисобот берди. Жорий йилнинг биринчи чорагида банк даромади уч баробардан зиёд, кредит тўловлари эса тўрт баробар ошди.

Ягона корпоратив ахборот порталидаги хабарда айтилишича, TBC Bank Uzbekistanнинг биринчи чоракдаги даромади 212,54 миллиард сўмни ташкил этди.
2022-йилнинг шу даврига нисбатан даромадлар 3,34 баравар кўпайиб, ўш даврда даромадларт атиги 63,6 миллиард сўмни ташкил этган эди.

Бу ерда ва қуйида ҳисоб-китоблар Ўзбекистон Республикасининг миллий ҳисобот стандартлари бўйича келтирилган.

ЙИЛ БЎЙИЧА эмитентлар сони

Банкнинг соф фойдаси ўтган йилги 8,57 млрд. сўм зарарга нисбатан 51,18 млрд. сўмни ташкил этди. Операцион харажатларга 47,29 миллиард сўм сарфланган бўлиб, унинг ярмидан кўпи ходимларнинг иш ҳақини ташкил этади.

Чорак якунига кўра, TBCнинг соф фойдаси 3,89 млрд сўмни ташкил этди. Бир йил аввал, биринчи чоракда банк 49,2 миллиард доллар зарар кўрган эди.
Ўтган йил давомида банк активлари уч баробардан зиёд кўпайиб, 2 триллион 740 миллиард сўмни ташкил этди. Шу билан бирга, мажбуриятлар бироз камроқ ўсди ва 1,85 триллион сўмни ташкил этди.

Грузия ва Ўзбекистон ўртасидаги пул ўтказмалари ҳажмининг ўсиши Марказий банкнинг қуйидаги жадвалида акс эттирилган

Графикдан кўриниб турибдики, уруш бошланганидан кейин пул ўтказмалари ҳажми фақат ошди. Бундан ташқари, у сафарбарлик эълон қилинган пайтда максимал сакрашга етади ва ҳоказо.

Россия ва Украина ўртасидаги уруш Грузиянинг сармоявий жозибадорлигига қандай таъсир қилди

Грузия тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳажмининг ЯИМга нисбати бўйича дунёда бешинчи ўринда туради.

fDi Intelligence тадқиқот маркази 95 мамлакат маълумотларини таҳлил қилган рейтингни эълон қилди. Марказ дунёдаги энг нуфузли бизнес медиа холдингларидан бири бўлган Финанcиал Тимес гуруҳи таркибига киради.

Фото: fDi Intelligence

Грузия ялпи ички маҳсулотга нисбатан лойиҳалар сони бўйича энг юқори ўсишни қайд этди, 2021-йилдаги саккизтадан 2022-йилда 32 тагача, ялпи ички маҳсулоти эса 19 миллиард доллардан 25 миллиард долларгача ошди. Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар 2 миллиард долларга етди. Хорижий инвесторлар сони икки баравар ошди.

2023-йилнинг биринчи чорагида тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар 496,6 миллион долларни ташкил этди. Бу 2022-йилнинг 1-чорагидаги дастлабки маълумотлардан 13,7 фоизга кам, аммо 2022-йилнинг 4-чорагидаги кўрсаткичлардан 53,3 фоизга кўпдир.

fDi Intelligence рейтингига кўра энг кучли ўсиш

Жами олти давлат 20 дан ортиқ поғонага кўтарилди: Филиппин 23 поғонага, Ҳиндистон 22 поғонага, Грузия 20 поғонага кўтарилди.

Фото: fDi Intelligence

Кўчмас мулкга сармоялар

2023-йилнинг биринчи чорагида Батумидаги уй-жой савдоси йилига 40 фоизга ошди. 15 ой ичида чет элликлар Грузияда 20 мингдан ортиқ квартира сотиб олдилар. Чет эллик харидорлар орасида Россия, Исроил, Украина, Ўзбекистон ва бошқа мамлакатлар фуқаролари ҳам бор эди.

fDi Intelligence тадқиқотида таъкидланишича, Грузия халқаро тўғридан-тўғри инвестициялар самарадорлиги индексининг ТОП 10 талигига киритилган ва ЯИМга нисбатан у энг яхши кўрсаткичларга эга бешта давлат қаторидан жой олган.

Хулоса

Грузия ва Ўзбекистон ўртасидаги савдо-иқтисодий алоқалар ниҳоятда истиқболли соҳа ҳисобланади. Апрел ойида Тошкентда Бош вазир ўринбосари Жамшид Хўжаев ва Грузия Бош вазири ўринбосари, иқтисодиёт ва барқарор ривожланиш вазири Леван Давиташвили раислигида Савдо-иқтисодий ҳамкорлик бўйича Ўзбекистон-Грузия ҳукуматлараро комиссиясининг навбатдаги мажлиси бўлиб ўтди.

Томонлар саноат кооперациясини йўлга қўйиш долзарблигини таъкидладилар. Йиғилишда илғор дори воситалари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари, минерал ўғитлар ишлаб чиқариш, шунингдек, алкоголли маҳсулотлар ишлаб чиқариш бўйича кластерлар яратиш йўналишларида қўшма лойиҳаларни амалга ошириш имкониятлари муҳокама қилинди.

Томонлар транспорт-логистика соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантириш, хусусан, Боку-Тбилиси-Карс транспорт йўлаги ва Грузиянинг ривожланган Қора денгиз порти инфратузилмасидан фойдаланишни кенгайтиришга алоҳида эътибор қаратдилар.

Ўзбекистон ва Грузия ўртасида техник жиҳатдан тартибга солиш, стандартлаштириш, метрология ва мувофиқликни баҳолаш соҳасидаги ҳамкорлик тўғрисидаги битим, шунингдек, Грузия ва Ўзбекистон Республикаси ўртасида товар ва хизматлар бозорига кириш бўйича икки томонлама музокараларни якунлаш тўғрисидаги протокол Ўзбекистоннинг Жаҳон савдо ташкилотига (ЖСТ) аъзо бўлишининг бир қисми сифатида имзоланди.

Умуман олганда, Грузия муваффақиятли ривожланишдан далолат бермоқда. 2022-йилда ялпи ички маҳсулот 10 фоиздан ошди, 2023-йилнинг январ-феврал ойларида ташқи савдо айланмаси 12 фоизга, экспорт ҳажми 20 фоизга ошди. Экспорт товарлари етакчиси автомобиллар (жумладан, Ўзбекистонга, юқорида ёзганимиздек, Поти порти орқали), мис рудалари, концентратлар ва ферроқотишмалар эди. Автомобиллар ҳам асосий импорт бўлган, кейин газ ва нефт.

Кўриниб турибдики, Ўзбекистон ва Грузия ўртасидаги савдо-иқтисодий муносабатларга ўзаро қизиқиш янада ортиб боради.

Камила Файзиева