,

Грузиядаги рус бизнеси. Унинг энг катта ўйинчилари кимлар?

Матрешки
Фото: Jam News

Грузияда Россия фуқаролари ёки компанияларига тегишли 32 мингдан ортиқ компания фаолият юритади. Улардан 26 мингга яқини сўнгги икки йил ичида, яъни Украина-Россия уруши бошланганидан кейин рўйхатга олинган.

2022 йилгача Россия компаниялари Грузияда асосан йирик бизнес билан шуғулланган ва бу эрда Россия фуқаролари томонидан ташкил этилган кичик ва ўрта компанияларнинг аксарияти аслида рус паспортига эга этник грузинларга тегишли эди.

Бироқ, 2022 йил март ойидан бошлаб вазият тубдан ўзгарди. Украинадаги урушнинг дастлабки кунлариданоқ минглаб Россия фуқаролари Грузияга кўчиб ўтишди. Ва кўпчилик дарҳол тадбиркорлик фаолиятини бошлади.

Агар илгари Россия фуқаролари Грузияда йилига бир неча юз компанияни рўйхатдан ўтказган бўлса, 2022-йилнинг мартидан буён атиги бир ой ичида мингдан ортиқ Россия компаниялари рўйхатга олинган.

2022 йил март ҳолатига кўра, Грузияда рўйхатдан ўтган Россия корхоналарининг 96 фоизи якка тадбиркорлик корхоналардир. Яъни, улар кичик бизнес ёки тадбиркор сифатида турли компаниялар билан ҳамкорлик қилади.

Грузияда компанияни рўйхатдан ўтказишда фаолият соҳасини кўрсатиш шарт эмас, бу статистикани юритишни қийинлаштиради. Бироқ, маълум вақт ўтгач, компания ўз фаолиятини бошлаганида, қамров ўз-ўзидан аниқ бўлади.

Шундай қилиб, 2022-йилдан буён рўйхатдан ўтган икки мингдан ортиқ компаниянинг фаолият доираси маълум бўлди ва Transparency International-Грузия тадқиқоти шуни кўрсатадики, бу компанияларнинг 80 фоизи ахборот технологиялари (ИТ) соҳасида фаолият юритади.

ИТ-мутахассислари тадбиркор сифатида рўйхатдан ўтишни ва иш берувчилар билан ҳамкорлик шартномаларини имзолашни афзал кўради. Бу уларга солиқ имтиёзларидан фойдаланиш имкониятини беради.

Ундан кейин эса дизайн ва реклама фаолияти бўлиб, янги рўйхатдан ўтган компанияларнинг 5,3 фоизини ташкил этади. 4,7 фоизи таълим, санъат ва кўнгилочар соҳаларга, 3,5 фоизи эса чакана савдо, ресторан ва меҳмонхоналарга тўғри келади.

Грузиядаги йирик рус бизнеси

Йирик рус компаниялари Грузия иқтисодиётининг деярли барча тармоқларида, жумладан энергетика, оғир ва энгил саноат, транспорт инфратузилмаси, молия сектори, ўйин бизнеси, савдо ва ресторан бизнеси ва бошқаларда мавжуд.

ЖАМнеwс Грузия иқтисодиётининг турли тармоқларида фаолият юритувчи ва тўлиқ ёки асосан Россия фуқаролари ёки Россия компанияларига тегишли бўлган 21 та йирик компания ҳақида маълумот сўраган.

Уларнинг умумий томони шундаки, уларнинг ҳеч бири сўнгги 10 йил ичида рўйхатдан ўтмаган – аксарияти Грузия бозорига аввалроқ кирган.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, Россия фуқаролари кўпинча Грузияда бизнесни оффшор компанияларда рўйхатдан ўтган компаниялар орқали йўлга қўйишини ҳам ҳисобга олиш керак, бу эса уларни топиш ва ҳақиқий эгаси кимлигини тушунишни қийинлаштиради.

Энергетика

Энергетика каби стратегик муҳим соҳада инвестицияларнинг катта қисми Россия компанияларига тўғри келади.

  • “Теласи” ОАЖ
  • “Храми ГЭС-1” ОАЖ,
  • “Храми ГЭС-2” ОАЖ,
  • “Мткварй Энергй” ЧП
  • “Ларси-ГЭС”
  • “Шилда ГEСи”
  • Ягона энергия тизими “СакРусэнерго”

“Теласи” акциядорлик жамияти (ОАЖ) Тбилисига электр энергиясини етказиб бериш ва тарқатиш бўйича мутлақ ҳуқуққа эга бўлган компаниядир. Ушбу компаниянинг 75,5 фоизи ҳанузгача Россиянинг Интер РАО компаниясига тегишли. Қолган 24,5 фоизи грузиялик ишбилармонлар Хвича Макатсария ва Мамука Тогонидзега тегишли бўлган “Энергетика компанияси”га тегишли.

2003 йилда Грузия бозорига кириб, Интер РАО Теласи билан биргаликда Грузиядаги яна иккита муҳим энергетика объектини – Храми дарёсидаги Храми ГЭС-1 ва Храми ГЭС-2 тартибга солувчи гидроэлектр станцияларини сотиб олди. Булар Грузиядаги энг қадимги гидроэлектр станциялари бўлиб, қурилиши 1947 йилда бошланган.

2022 йилда Храми ГЭС-1 ва Храми ГЭС-2 551 миллион кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқарди, бу 2022 йилда Грузияда ишлаб чиқарилган барча электр энергиясининг тўрт фоизини ташкил этади.

Россия фуқароси Мевлуди Блиадзега тегишли бўлган “Энергиа” МЧЖ, шунингдек, Ларси ГEСи ва Шилда ГEСлари кичик ГEСларининг 70 фоизига (30 фоизи Грузиянинг “Фер” МЧЖ компаниясига тегишли) эгалик қилади.

Ягона энергия тизими СакРусэнерго яна бир йирик энергетика компанияси бўлиб, унинг 50 фоизи Россиянинг Ягона энергия тизимининг Федерал тармоқ компаниясига (ФГC УEС ПЖСC), қолган 50 фоизи эса Грузиянинг Иқтисодиёт ва барқарор ривожланиш вазирлигига тегишли.

“СакРусэнерго” компанияси 1996 йилда Грузия ҳукумати ва “Россиянинг ягона энергия тизими” (РАО “ЕЭС Россия”) акциядорлик жамияти ўртасида энергетика соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги шартнома асосида ташкил этилган.

Ушбу компаниянинг асосий фаолияти Грузия, шунингдек, қўшни давлатлар: Россия, Туркия, Озарбайжон ва Арманистонда ўзининг юқори кучланишли электр узатиш линиялари ёрдамида электр энергиясини узатишни таъминлашдан иборат. Компаниянинг электр узатиш линияларининг бир қисми Россия Федерацияси ҳудудида жойлашган.

Табиий ресурслар

  • “РМГ Cоппер” ОАЖ
  • РМГ Голд МЧЖ

“РМГ Cоппер” ОАЖ ва “РМГ Голд” МЧЖ “Мининг Инвестмент” МЧЖга тегишли бўлиб, унинг якуний эгаси Россия фуқароси Дмитрий Троицкий ҳисобланади. Корхоналар фаолиятининг асосий йўналиши мис ва олтин бўлган рудаларни қазиб олиш ва қайта ишлашдир. РМГ Голд Сакдриси конида фойдали қазилмаларни қазиб олиш ва қайта ишлаш лицензиясига эга. Ушбу коннинг руда қазиб олиш мақсадида портлатилиши Грузия жамоатчилигининг кучли қаршиликларига учради, чунки Сакдриси маданий мерос ёдгорлиги мақомига эга эди.

Саноат

  • МЧЖ “ИДС Боржоми”
  • Wимм-Билл-Данн Грузия МЧЖ
  • Тифлис Винни Погреб МЧЖ

IDS Borjomi Beverages Company МЧЖ филиали 1997 йилда Грузияда рўйхатдан ўтган. Филиал Грузиядаги Боржоми дараси ва бошқа сув манбаларидан фойдаланиш учун лицензияга эга. “ИДС Боржоми” – “Баржоми”, “Ликани” ва “Бакуриани” минерал ва табиий сувларини ишлаб чиқарувчи компания.

Компания Нидерландия Антилларида оффшорда рўйхатдан ўтган, бу эса унинг эгалари ҳақида маълумот топишни қийинлаштиради. Бироқ компаниянинг энг катта улуши россиялик миллиардер Михаил Фридманга тегишли экани маълум. Украинада уруш бошланганидан кейин Михаил Фридман Ғарб давлатларининг санкцияларига дучор бўлди ва тез орада 7,73 фоиз акцияларни Грузия ҳукуматига ўтказди. У охир-оқибат компания устидан назоратни йўқотди, аммо бугунги кунгача унинг эгаларидан бири бўлиб қолмоқда.

Вимм-Билл-Данн Грузия МЧЖнинг 100 фоизи Россияда рўйхатдан ўтган Вимм-Билл-Данн акциядорлик жамиятига тегишли. Фаолиятининг асосий йўналиши сут маҳсулотлари ишлаб чиқариш ва импорт қилинган сут ва ичимликларни тарқатишдир.

“Тифлис Винни Погреб” МЧЖ нинг 100 фоиз акцияларининг эгаси Россияда рўйхатдан ўтган “ДК-Сервис” МЧЖ ҳисобланади. “Тифлис Винни Погреб” МЧЖ фаолиятининг асосий йўналиши вино ва спиртли ичимликлар ишлаб чиқариш ва сотишдан иборат.

Ўйин бизнеси

  • ООО «Aliud Unitas Georgia»
  • ООО «Georgia Capital Group»
  • ООО «Royal Gambling»

Aliud Unitas Georgia компаниясининг 70 фоизи Кипрда рўйхатдан ўтган Пефтерсон Лимитед компаниясига, 30 фоизи эса Россия фуқароси Иля Буличевга тегишли. Пефтерсон Лимитеднинг якуний эгаси номаълум. Компаниянинг асосий фаолияти қимор бизнесидир. У Батумидаги Эcлипсе кўнгилочар марказига эгалик қилади.

Георгиа Cапитал Груп Россия фуқаролари Александр Дорогов, Екатерина Огородникова ва Олег Андреэвга тегишли. Компаниянинг 60 фоизи Голландияда рўйхатдан ўтган, якуний эгаси номаълум бўлган Сторм Браин Интернатионал компаниясига тегишли.

Роял Гамблинг компанияси Россия фуқароси Омар Алиевга тегишли.

Хизмат кўрсатиш соҳаси

ОАЖ “ВТБ Банк Георгиа”,

“КаДеWе Георгиа” МЧЖ

“Инео” ОЖ

Грузия ВТБ банки Россия ВТБ банкининг шўъба корхонаси бўлиб, унинг акцияларининг 61 фоизи Россия Федерацияси ҳукуматига тегишли. Украинада уруш бошланганидан бир неча кун ўтгач, Қўшма Штатлар ва Европа Иттифоқи ВТБ Банкга қарши санкциялар киритди ва шунинг учун Грузия Миллий банки Грузия ВТБ фаолиятини чеклади. 2022 йилгача ВТБ Георгиа мамлакатдаги тўртинчи йирик банк эди.

КаДеWе Грузиянинг 100 фоизи Россиянинг КаДеWе компаниясига тегишли. Фаолият соҳаси: озиқ-овқат маҳсулотларини импорт қилиш ва тарқатиш (700 номга яқин).

“Инео” МЧЖнинг 99 фоизи Россия фуқаролари Алексей Волчков ва Алексей Сонкага тегишли. Компаниянинг асосий фаолияти турар-жой мажмуаларини қуриш ва сотишдан иборат.

Бошқа тармоқлар

  • Поти Дон Терминали МЧЖ
  • “Лукойл-Грузия” МЧЖ
  • Yandex такси”
  • Jetty Cloud МЧЖ

Россия фуқаролари Алексей Чемеричко ва Марат Шаидаевга тегишли, Британия Виржиния оролларида рўйхатдан ўтган Тоwер Cапитал Традинг компанияси “Поти Дон Терминали” МЧЖ акцияларининг 50 фоизига, яна 42 фоизи эса Россия фуқароси Константин Осиповяга тегишли “Агриcом” МЧЖга тегишли. Асосий фаолият тури донни сақлаш, юклаш ва тушириш ва улгуржи савдодир.

“Лукойл-Георгиа” МЧЖ 2002 йилда рўйхатдан ўтган. Эгаси Швейцарияда рўйхатдан ўтган “Литаско” ОАЖ ҳисобланади. Литасконинг якуний бенефициари Россиянинг Лукойл компанияси ҳисобланади. Асосий фаолият Грузия бўйлаб нефт ва нефт кимёсининг улгуржи ва чакана савдоси.

Россиянинг Yandex Тахи онлайн-такси чақируви Грузияга 2016 йилда келди ва тезда бозор етакчиларидан бирига айланди. Yandex Тахи Россиянинг Yandex интернет-компаниясининг шоъба корхонаси Yandex.Go компаниясига тегишли.

Ва ниҳоят Jetty Cloud МЧЖ 2022 йил март ойида рўйхатдан ўтган, унинг эгаси Россия фуқароси Давид Слонимский. 2022-йилда компания 150 миллион лари [тахминан 56 миллион доллар] даромад олди. Фаолият соҳаси: ахборот технологиялари.

If you have found a spelling error, please, notify us by selecting that text and pressing Ctrl+Enter.