Иқтисодий дипломатия байроғи остида

3-4 ноябрь кунлари Самарқанд шаҳрида XVI Верона Евроосиё иқтисодий форуми бўлиб ўтди. “Инновациялар санъати” – унинг шиорига айланди. Форум ўтказиладиган жой сифатида Самарқанднинг танланиши Ўзбекистоннинг халқаро ишбилармон доиралар томонидан эътироф этилиши ва мамлакатимизнинг замонавий иқтисодий дипломатиянинг муҳим жараёнларида иштирок этиши, яъни келгуси йиллар учун халқаро ҳамкорликни кенгайтириш учун истиқболли асос шакллантирилишини билдиради.

Верона Евроосиё иқтисодий форумини 2007 йилдан буён ўн олтинчи маротаба йиғилиб келаётган ўзига хос Россия-Европа ишбилармонлик ва интеллектуал клуби деб таърифлаш мумкин. Аввалги форумлар Италиянинг Верона шаҳрида, 2022 йилда – Бокуда ўтказилганди. Айтиш мумкинки, ўтган йили Верона Евроосиё иқтисодий форуми “йўлга тушди”, унинг қадимий Ипак йўлидаги муҳим савдо марказларидан бири Самарқандда тўхтагани бежиз эмас.

Шу нуқтаи назардан, Silk road Samarkand сайёҳлик марказининг конгресслар залида бўлиб ўтган тадбир ўтказиладиган жой чуқур рамзий маънога эга.

Форум Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев ва Россия президенти Владимир Путиннинг табрик сўзлари билан очилди, уларни тегишли равишда Ўзбекистон бош вазири ўринбосари Жамшид Хўжаев ва Россия бош вазири ўринбосари Алексей Оверчук ўқиб эшиттирди.

Оверчук Россиянинг санкцияларга қарши туриш тажрибаси ҳақида ҳам гапирди: “Санкциялар остида бизнинг иқтисодиётимиз нафақат омон қолиш ва яшашни ўрганди. У ривожланишни ўрганди. ” Россия ҳукумати раисининг ўринбосари, шунингдек, мамлакатнинг самолётсозлик, электротехника ускуналари ишлаб чиқариш, миллий валюталарда халқаро савдо ва бошқа баъзи соҳалардаги муваффақиятлари ҳақида гапирди. Унинг нутқига умуман олганда, Россия томонидан потенциал шерикларнинг кенг доирасига қаратилган ягона Евроосиё инфратузилмасини (транспорт, бошқарув, молиявий ва инвестиция) биргаликда яратиш бўйича таклиф сифатида қараш мумкин.

“Евросиёни англаймиз” ташкилотининг раҳбари, профессор Антонио Фаллико ўзининг очилиш нутқида Ўзбекистоннинг сўнгги йилларда эришган иқтисодий ютуқлари – ялпи ички маҳсулот (2022 йилда 5,7 фоизга), ялпи ички захиралар (2021 йилдаги 35,1 миллиард доллардан 2022 йилда 35,8 миллиард долларгача) ўсишини санаб ўтди.

Профессор Фалликонинг сўзларига кўра, Ўзбекистон сўнгги йилларда Евроосиёга тўғридан-тўғри хорижий сармояларнинг энг катта улушини жалб қилган, бу кўрсаткич бўйича Қозоғистон ва Грузияни ортда қолдирган – 270 трлн. сўмни (деярли 21 млрд. доллар) ташкил этди, бу уларнинг умумий ҳажмининг 23 фоизини ташкил этади.

Профессор Фалликонинг сўзларига кўра, биз фақат олдиндан айтиб бўлмайдиган нарсаларни олдиндан айтиш мумкин бўлган даврда яшаяпмиз, минтақавийлашув ва глобаллашув жараёнлари гўё бир вақтнинг ўзида содир бўлмоқда.

Антонио Фаллико ўрнатилган маданий ва иқтисодий алоқалар узилиб, ҳар хил тўсиқлар тобора кўпайиб бораётган бир пайтда тадбиркорлик дипломатияси жуда муҳим эканини таъкидлади. Жаҳон давлатлари биринчи навбатда сиёсий мулоҳазалар асосида бошқариладиган бир шароитда ўнлаб, балки юз миллионлаб оддий одамларнинг ҳаёти ва фаровонлиги тадбиркорларнинг ўзаро келишувга эришиш қобилиятига боғлиқ.

Италиялик меҳмонлар (Fri-El-Green House, Fre-El-GEO, EP WORLD компаниялари вакиллари) Ўзбекистонда муқобил энергия (қуёш ва геотермал), тоғ-кон саноати ва қишлоқ хўжалигига оид лойиҳаларда иштирок этишга тайёр эканликларини намойиш этдилар. Уларнинг маърузаларидан маълум бўлишича, Ўзбекистоннинг табиий бойликлари билан бир қаторда, мамлакатнинг ўсиб бораётган ёш аҳолиси ҳам уларни ўзига жалб этаётир, бироқ асосийси – бу мамлакат ҳукуматининг иқтисодий ислоҳотлар курсига содиқлигидир.

Россияликлар (“ФНЭБ”, “Новатек”, Россия Фанлар академиясининг Евроосиё иқтисодий интеграцияси, модернизация, рақобатбардошлик ва барқарор ривожланишнинг комплекс муаммолари бўйича илмий кенгаши раҳбарлари) ўз таклифларини эълон қилдилар ва Ўзбекистон билан энергия, хусусан, газ соҳасида ҳамкорлик бўйича қўшма лойиҳаларни бошлаб юборишди. Бундан ташқари, улар умумэътироф этилганидан кескин фарқ қилувчи глобал иқлим ўзгариши назарияси, шунингдек, глобал “Яшил ўтиш” режасига киритилган тузатишлар (энергетикада қазиб олинадиган ёқилғидан фойдаланишни босқичма-босқич тўхтатиш ва унинг ўрнига қайта тикланадиган энергия манбалари) тилга олинди.

Ўзбекистон ҳукумати вазирлари ўз чиқишларида мамлакатнинг ҳозирги кундаги иқтисодий ривожланиши ҳақида умумий маълумот бериб, турли соҳалардаги муваффақиятлар ва шунга мос равишда инвестициялар киритиш мумкин бўлган соҳаларни, масалан, шаҳар уй-жой қурилиши, АТ, таълим лойиҳалари (бу ерда Самарқанд технология университетининг глобал очиқлик сиёсатига алоҳида эътибор қаратилмоқда), тўқимачилик саноати ва балиқчилик соҳасини санаб ўтишди.

Ўзбек чучук сув балиқларининг рақобатбардош нархи Россия балиқчилик федерал агентлиги раҳбари Илья Шестаковда катта қизиқиш уйғотди.

Верона иқтисодий форуми Ўзбекистоннинг халқаро ҳамкорлик учун қулай ва истиқболли майдон сифатида жозибадорлигини намойиш этди.

Верона Евроосиё иқтисодий форумининг навбатдаги йиғилиши, “Евросиёни англаймиз” ташкилотининг раҳбари профессор Фалликонинг сўзларига кўра, янги мамлакатда бўлиб ўтади. Бироқ, унинг Ўзбекистонда бир марта ўтказилишидан ҳам узоқ муддатли ижобий оқибатларни кутиш мумкин, хусусан ишлаб чиқариш ва инфратузилмага инвестициялар оқими, янги технологиялар билан қўшма лойиҳаларнинг пайдо бўлиши, бу борада ёрдам берадиган хорижий мутахассислар сонининг кўпайиши, маҳаллий кадрларни тайёрлаш.

Форум доирасида бир томондан Ўзбекистон тадбиркорлари ва тегишли идоралари, иккинчи томондан, Россия ва Ғарбий форум фахрийлари ўртасида ўрнатилиши мумкин бўлган алоқалар Ўзбекистоннинг иқтисодий алоқалари географиясини сезиларли даражада кенгайтириши мумкин ва Евроосиёнинг турли қисмларида янги ҳамкорлар топишга ёрдам беради.

Европа банклари ассоциацияси раиси Тадзио Шиллинг таъкидлаганидек, форумнинг бўлажак иштирокчилари 2 ноябрь куни Самарқанд Ипак йўли ҳудудида бўлиб ўтган “Сан-Ремо юлдузлари Самарқандда” номли концертдан илҳом олган.

Верона Евроосиё иқтисодий форумининг видео архиви билан ушбу ҳавола орқали танишиш мумкин.